«Ο παππούς μου ο Φάχρη» στο Βυζαντινό Μουσείο

Δεν χρειάζεται να κατάγεσαι από τη Μικρά Ασία ή να έχεις διαβάσει το πολύ όμορφο βιβλίο-λεύκωμα της Μιράντας Σοφιανού, ο «Παππούς μου ο Φάχρη» (από τις εκδόσεις Μίλητος) για να νιώσεις τι ακριβώς συνέβη, προχτες εκεί στα άδυτα του Βυζαντινού Μουσείου, κατά την παρουσίαση του ομώνυμου βιβλίου. Άνθρωποι με καταγωγή από τη Μικρά Ασία, ψυχές βαλσαμωμένες από τα ωραία λόγια που ακούστηκαν για περήφανες γιαγιάδες από την Πέργαμο, για αρχοντικούς Έλληνες με μεγάλα αισθήματα, για σπίτια πανέμορφα που τώρα χάσκουν έρημα αλλά με τόσες αναμνήσεις. Η βραδιά δεν ήταν αφιερωμένη σε ένα μόνο βιβλίο με θέμα την οικογένεια Σοφιανού με καταγωγή από αυτά τα μέρη (από την Πόλη μέχρι την Πέργαμο) αλλά στη ζωντανή ιστορία των ανθρώπων που φέρουν βαθιά αποτυπωμένες ή μάλλον καλύτερα χαραγμένες μέσα τους αυτές τις ιστορίες.

Κι είναι αυτοί ακριβώς που είχαν μαζευτεί στο Βυζαντινό Μουσείο για να ακούσουν όμορφες ομιλίες και να χαρούν με τα ωραία τραγούδια και τις τρυφερές αναμνήσεις. Η ατμόσφαιρα φανερά συγκινητική και ο κόσμος πολύς να στέκει όρθιος και να παρακολουθεί σιωπηρά, σαν σε προσευχή, πότε τον φιλόλογο Θοδωρή Κονταρά, πότε την ιστορικό Μαριάννα Κορομηλά ή την φιλόλογο Φούλα Πισπιρίκου.

Άψογη η Ντίνα Αδαμοπούλου, διευθύντρια του Ναυτικού Μουσείου-Ιστορικού Αρχείου της Ύδρας στον συντονισμό της κουβέντας, δεν μπορούσε να κρύψει τη χαρά της από την απρόσμενη ανταπόκριση. Κανείς δεν μιλούσε από το κοινό και όλοι παρακολουθούσαν σχεδόν κατανυχτικά τα μυρωμένα λόγια: κοπέλες με μενεξεδένια μάτια, σαν αυτά που περιγράφονται στο βιβλίο, άντρες με αυλακιές χαραγμένες στο κούτελο και δάκρυα στα μάτια-ναι, είδα κάποιον άνδρα να δακρύζει!-και νεαρά πανέμορφα κορίτσια με βαθυστόχαστο βλέμμα, απόδειξη ότι υπάρχουν ακόμη επάξιες φορείς της τελευταίας γενιάς. Όλοι και όλες σχεδόν συνομωτικά, φορώντας τα καλά τους σαν σε άλλες εποχές, για να τιμήσουν αυτό που δεν έχασαν ποτέ-την πατρίδα και την περηφάνια τους.

Η Κάτια Δανδουλάκη ήταν υποβλητική στην ανάγνωση των αποσπασμάτων ενώ συγκινητικός και γνώριμος-τουλάχιστον από τη ραδιοφωνική, βαθιά φωνή-ο βαθύς γνώστης των θεμάτων της Μικράς Ασίας, Θοδωρής Κονταράς: «Η σχέση της Σοφιανού με την Πέργαμο είναι βιωματική» θα πει στην ομιλία του. «Τις νύχτες, στα όνειρα της επιστρέφει στον προγονικό τόπο, στην πατρίδα της δόξας και της τέχνης, της προκοπής και της ευτυχίας, αλλά και του αίματος και του πόνου. Περιπλανιέται σε τόπο βαθιά ελληνικό, τρισόλβιο, εφάμιλλο των Αθηνών, της Αλεξάνδρειας και της Αντιόχειας.

Ενημερωμένη και περήφανη για την καταγωγή της, με πλούσιο οικογενειακό αρχείο, που θα το ζήλευαν χιλιάδες προσφυγικές οικογένειες, και με αληθινό, αυθεντικό λόγο, συχνά γοητευτικό, υφαίνει πολλών ειδών προσωπικές ιστορίες, οι οποίες καταλήγουν στην τελική ιστορία της οικογένειας της, μέσα από τις αμέτρητες αφηγήσεις των δικών της». Αλλά όπως τόνισε και η πολύ γνωστή συγγραφέας, ραδιοφωνική παραγωγός και εξαίρετη συγγραφέας Μαριάννα Κορομηλά, «σημασία έχουν αυτές οι ιστορίες των ανθρώπων», παρά η ψυχρή Ιστορία που μας μαθαίνουν στα σχολεία. Οι περιπέτειες και οι αναμνήσεις, «οι ερειπωμένες αγκαλιές και τα γέλια που δεν τελείωσαν», όπως θα έλεγε και ο Σεφέρης.

Σύμφωνη και η ιστορικός-διευθύντρια της Σχολής Μωραίτη, Φούλα Πισπιρίγκου δεν ξέχασε να αναφερθεί σε «αυτά τα γραφόμενα στο περιδιάβασμα του χρόνου, στις πολύτιμες αποσκευές που θέλησε να τα μοιραστεί» η Μιράντα Σοφιανού με τον κόσμο, σαν ένα μυστικό που βγήκε με τρόπο πρωτόφαντο στο φως. Τα a capella τραγούδια που ακούστηκαν έφεραν βαρύ αναστεναγμό μαζί και η παρέμβαση ενός από τους γνήσιους εκπροσώπους των Μικρασιατών, του κύριου Κωνσταντινίδη, από τα Βουρλά. Φεύγοντας όλοι είχαν ένα καλό λόγο να πουν και είναι σίγουρο ότι η γιαγιά Αγγέλα που ενέπνευσε αυτές τις ιστορίες θα χαμογελά από ψηλά σαν ακούει αυτά τα μελίρρυτα και εξαίσια λόγια.

 

Πηγή: protothema.gr