Κλείσιμο Χάρτη 

  Χάρτης/Αναζήτηση Συλλόγων 

Το Πανηγυράκι του Άι Γιώργη στην Αράχωβα

Τοποθεσία: Αράχωβα Νομός: ΒΟΙΩΤΙΑΣ Περιφέρεια: Στερεά Ελλάδα

Έχετε κάποια απορία ή παρατήρηση για το παρόν περιεχόμενο; Θα χαρούμε να σας ακούσουμε!

Κάθε χρόνο διεξάγεται στην Αράχωβα Βοιωτίας τριήμερη θρησκευτική γιορτή προς τιμήν του <<αφέντη>>, όπως αποκαλείται από τους Αραχωβίτες, και πολιούχου Αγίου Γεωργίου, το ξακουστό στα πέρατα του κόσμου ¨ Πανηγυράκι¨, το οποίο συνιστά μία από τις 100 μεγαλύτερες εμπειρίες του κόσμου.

Πουθενά αλλού στην Ελλάδα δεν έχει διασωθεί τόσο αυθεντική η εικόνα του Ελληνικού Πανηγυριού, όπως γιορτάζονταν στα χρόνια της Τουρκοκρατίας και του Βυζαντίου. Πρέπει να σημειωθεί ότι στην εν λόγω γιορτή έχουν ενσωματωθεί και διατηρούνται αναλλοίωτα μέχρι και σήμερα έθιμα με αρχαιοελληνικές καταβολές και βιωματικό χαρακτήρα.

Αρχικά, την πρώτη ημέρα παραμονή της εορτής του Αγίου Γεωργίου, την έναρξη του πανηγυριού, σηματοδοτεί ο χορός των γερόντων, που γίνεται στον προαύλιο χώρο του ιστορικού ναού του Αγίου Γεωργίου, οι οποίοι φοράνε τοπικές παραδοσιακές φορεσιές. Στη συνέχεια ηχούν οι κανονιοβολισμοί, δίνοντας μια μεγαλοπρεπή διάσταση αντάξια της μεγάλης εορτής.

Κατόπιν, πραγματοποιείται εσπερινός και η λιτάνευση της εικόνας του Αγίου Γεωργίου εντός του κεντρικού δρόμου της Αράχωβας συνοδεία ανδρών και γυναικών, όλων των ηλικιών, οι οποίοι είναι ενδεδυμένοι με φουστανέλες-καμζόλες (η τοπική αραχωβίτικη φορεσιά) και σιγκούνια αντίστοιχα. Καθ΄ όλη τη διάρκεια της διαδρομής, κάθε νοικοκυριό έχει στολίσει τα μπαλκόνια του με τα περίφημα αραχωβίτικα υφαντά, προκειμένου να πάρουν την ευλογία του Αγίου για υγεία και ευημερία στο σπιτικό τους. Η εικόνα θα επιστρέψει στην Εκκλησία και οι ¨ντυμένοι¨ θα κατέβουν τα σκαλιά της Εκκλησίας του Αγίου Γεωργίου, προκειμένου να στηθεί χορός στην πλατεία Παπαϊωάννου και Λάκκα.

Ανήμερα της εορτής του Αγίου Γεωργίου, η ημέρα αυτή είναι από τις ωραιότερες για να βρίσκεται κανείς στην Αράχωβα. Είναι πραγματικά δεύτερο Πάσχα! Σε κάθε στενό της Αράχωβας στήνεται λάκκος, όπου οι ντόπιοι ψήνουν αρνιά, δείχνοντας τη ευγνωμοσύνη τους προς τον Άγιο Γεώργιο. Οι κανονιοβολισμοί το πρωί θα σημάνουν την θεία λειτουργία, όπου μετά τη λήξη της, θα πραγματοποιηθεί ο αγώνας του ανηφορικού δρόμου νέων, ανδρών και γερόντων στο πεδίο της μάχης του Καραϊσκάκη, απέναντι από την εκκλησία του Αγίου Γεωργίου.

Κατόπιν, θα ακολουθήσει το δρώμενο στη βρύση, ενώ το απόγευμα της ιδίας ημέρας διενεργούνται παραδοσιακοί χοροί από νέους του χωριού. Την δεύτερη ημέρα του πανηγυριού πραγματοποιούνται αγωνιστικά έθιμα στον προαύλιο χώρο του Ναού του Αγίου Γεωργίου. Αγώνες όπως άλμα απλούν χωρίς φόρα, άλμα τριπλούν, σήκωμα πέτρας με τοπική ενδυμασία και άλμα εις ύψος, ελκύουν τη συμμετοχή των νέων αλλά και μεγαλύτερων σε ηλικία ανθρώπων. Οι νικητές πέραν των συνηθισμένων μεταλλείων, λαμβάνουν για τη νίκη τους και αρνιά,
τα οποία προσφέρονται από κτηνοτρόφους της Αράχωβας. Το βράδυ της ιδίας ημέρας πραγματοποιείται στην πλατεία Λάκκα παραδοσιακή βραδιά με ορχήστρα παραδοσιακής μουσικής.

Μεταξύ άλλων το Πανηγυράκι περιέχει και ιστορικά στοιχεία, καθώς όπως αναφέρουν οι Λούσκου Γ. Καλή, Νικολιδάκης Γ. Ευάγγελος , (2006), οι Αραχωβίτες επέλεξαν να απεικονίσουν στην επαναστατική λευκή Σημαία τους, η οποία ειρήσθω εν παρόδω είναι η πρώτη σημαία της Επαναστημένης Ρούμελης, τη φράση ¨ Ελευθερία ή Θάνατος¨ και τον προστάτη τους Άγιο Γεώργιο. Επίσης, κατά τη νικηφόρα μάχη της Αράχωβας εναντίον των Τούρκων η οποία έλαβε χώρα από τις 18 Νοεμβρίου 1826 έως 24 Νοεμβρίου 1826, οι ήρωας και στρατηγός Γεώργιος Καραϊσκάκης είχε στήσει το στρατηγείο του έξωθεν της εκκλησίας του Αγίου Γεωργίου. Έτσι, την τρίτη μέρα
εορτασμού της εορτής του πανηγυριού, Αραχωβίτες ντυμένοι με την παραδοσιακή φορεσιά της φουστανέλας και της καμζόλας, τιμούν τους προγόνους τους, με κουμπουριές και επιμνημόσυνη δέηση που τελείται στο προαύλιο χώρο της εκκλησίας του Αγίου Γεωργίου και συγκεκριμένα στο στρατηγείο του ήρωα Γεωργίου Καραϊσκάκη, ο οποίος σημειωτέον, απεβίωσε ανήμερα της εορτής του στις 23 Απριλίου 1827 στο Φάληρο.

Αγώνες διεξάγονται και την τελευταία ημέρα στον προαύλιο χώρο της εκκλησίας του Αγίου Γεωργίου, ενώ το μεσημέρι πραγματοποιείται το κοινό τραπέζι στον προαύλιο χώρο της εκκλησίας του Αγίου Γεωργίου, με χορούς, όπου προσφέρονται παραδοσιακά εδέσματα. Μετά το τραπέζι θα οι παρευρισκόμενοι και όχι μόνο, πιασμένοι χέρι-χέρι θα φτιάξουν ένα κύκλο γύρω από την εκκλησία του Αγίου Γεωργίου, όπου θα χορέψουν και θα τραγουδήσουν το πανηγυράκι, κάνοντας τρεις(3) φορές τον γύρο της εκκλησίας του Αγίου Γεωργίου. Κατόπιν, θα κατηφορίσουν προς την πλατεία Παπαϊωάννου για το ¨χάλασμα¨ του πανηγυριού. Εκεί θα γίνει τελετουργικός χορός που θα σημάνει τη λήξη του πανηγυριού, ανταλλάσσονται ευχές με την επικρατούσα να είναι όλοι παρόντες και του χρόνου. Κλείνοντας, θα παραθέσουμε τους στίχους από το πανηγυράκι:

Πανηγυράκι γίνεται ψηλά στον Αι Γιώργη,
Μαριγώ Φραγκόπουλο.
Το Πανηγύρι ήταν πολύ και ο τόπος ήταν λίγος
τώρα ανθίζουν τα κλαριά.
¨Γαϊτανό και αριοπλεγμένο,
μια χαρά ήταν το καημένο¨.
Βαστάει ο Δράκος το νερό και τα στοιχειά απ΄ τη δίψα,
Γέροντες χορεύουνε.
Κι αυτά τα λιανομούλαρα επέσανε για ψόφο.
Γεια χαρά σου άνοιξη
¨Γιώργηνα με το φουστάνι,
βαλ΄ τα πρόβατα στη στάνη¨
Τρεις λυγιρές συνάχτηκαν, να παν να πουν του δράκου:
-Απόλα δράκο μ το νερό
Απόλα δράκο μ το νερό να πιει το πανηγύρι.
Ξένος είμαι δέξε με.
Βάλαν τις μπόλιες ανοιχτά και στα μαλλιά τους μόσχο,
Μαριγώ φραγκόπουλο.
Κρέμασαν και τ΄αρμάθια τους ως την ποδιά τους κάτω.
Από βραδύς ΄τοιμάστηκαν, το δράκο ν΄ανταμώσουν,
Και την αυγούλα με δροσιά στον Παρνασσό τραβάνε.
Στη Γούρνα σαν ροβόλισαν μπροστά ΄νας Καβαλλάρης.
Κρατούσε και στο χέρι του ολόχρυσο κοντάρι.
Τώρα ο δράκος μούγκρισε και βγήκε απ΄ τη σπηλιά του.
Και με τη γνώμη σκέφτηκε και με το νου του λέει.
-Καλώς το γιόμα πόρχιται, καλώς το κολατσιό μου.
Τις λυγιρές αγνάντεψε και τρέχει να τις φάγει.

Μ΄ ο Καβαλλάρης χύμηξε και τον ποδοπατάει.
Του δράκου κακοφάνηκε, πολύ του βαρυφάνη.
Τυλίγεται στο άλογο, με λύσσα πολεμάει,
να καταπιεί το άλογο μ΄ όλο τον Καβαλλάρη.
Βγάζει φωτιά απ΄ το στόμα του, ουρλιάζει και μουγκρίζει,
Μα με τις τρεις τις κονταριές ο δράκος ξεψυχάει.
Κι ο Καβαλλάρης άφαντος, με τον ψαρί του … πάει.
Κι η Λάμνια αναστέναξε, του βρόντου η δυχατέρα.
Πάει, απολάει το νερό να πιεί το πανηγύρι.
Κάμαν σταυρό οι λυγιρές, στον Άγιο τάξαν τάμα,
και πάλι πίσω γύρισαν, να πάν’ στο πανηγύρι.
Ηύραν αρνιά να ψένουνε, κριγιάρια σουβλισμένα.
Κι οι γέροι σέρναν το χορό, ξοπίσω παλληκάρια,
Και πάρα πίσω λυγιρές κοντά με τους λεβέντες.

Πηγές
Βιβλιογραφία: Λούσκου Γ. Καλή , Νικολιδάκης Ν. Ευαγγέλος.,
Το Πανηγυράκι της Αράχωβας και η Ελληνική Παράδοση, Μελέτη του
τραγουδιού και των εθίμων, 2006, εκδόσεις Ιδιωτική.
Ιστότοπος: www.panigiraki.gr

Δημήτρης Μανανάς

Δημήτρης Μανανάς

Γεννήθηκα στη Λαμία Φθιώτιδας και μεγάλωσα στο χωριό μου στην ιστορική Γραβιά Φωκίδος. Η σχέση με την παράδοσή μου ξεκινά από την ηλικία των 6 ετών, λαμβάνοντας τα πρώτα ερεθίσματα από τον τότε δάσκαλό μου, καθώς και από οικογενειακά βιώματα. Έκτοτε, η σχέση μου με το χορό κατέληξε να είναι αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής μου (θα τον χαρακτήριζα ωραίο πάθος), ελπίζοντας να τον απολαμβάνω συνεχώς μέχρι τα γεράματα.

Λάτρης της ιστορίας, της λαογραφίας και της παράδοσης, εύχομαι σε όλους να γνωρίσουν την μαγεία και τον πλούτο των παραδοσιακών χορών, πράγματα που διαπίστωσα από τη συμμετοχή μου σε διάφορες χορευτικές ομάδες καθώς και από προσωπική μελέτη. Πιστεύω ότι η παράδοσή μας είναι ζώσα και μπορεί να αναδειχθεί, γεγονός που θα συμβάλει καταλυτικά στη μεταλαμπάδευσή της στις επόμενες γενιές.

Σχόλια Χρηστών

x

Δείτε Επίσης

Σάββατο του Λαζάρου στην Αιανή Κοζάνης

Το έθιμο ανήκει στην κατηγορία των γυναικείων χορευτικών δρώμενων