Κάλυμνος: Το ξακουστό νησί των σφουγγαράδων

Στην Κάλυμνο η παράδοση δένει με την περιπέτεια. Η περιπέτεια και η αγάπη για τη φύση υπάρχει στο γονίδιο των Καλύμνιων, απ΄όταν οι πρώτοι σφουγγαράδες βουτούσαν σε βάθος 30 μέτρων, με μόνο εξοπλισμό τα γερά πνευμόνια τους, για να ανασύρουν τα πολύτιμα γι΄αυτούς και τις οικογένειές τους σφουγγάρια. Η Κάλυμνος είναι ένα ξεχωριστό αγαιοπελαγίτικο νησί, ξακουστό για την σπογγαλιευτική του παράδοση, διατηρεί άρρηκτη τη σχέση του με την θάλασσα, που υπήρξε πάντα κυρίαρχο στοιχείο στη ζωή του τόπου. Ο πλούσιος σε ομορφιά βυθός της ικανοποιεί ακόμη και τους πιο απαιτητικούς δύτες και δεν είναι ίσως καθόλου τυχαίο που φιλοξενείται στο νησί κάθε χρόνο το Διεθνές Καταδυτικό Φεστιβάλ.

Η θάλασσα της Καλύμνου απέραντη. Γεμάτη κρυμμένα μυστικά και ιστορίες ναυτοσύνης στα όρια του μύθου. Οι φημισμένοι σφουγγαράδες, ατρόμητα παλικάρια, που παλεύουν με τα στοιχειά της για να ανακαλύψουν, εκεί στα άδυτα των βυθών, τους κρυμμένους της θησαυρούς. Η Κάλυμνος έχει αποκτήσει παγκόσμια φήμη ως τόπος δυτών και σφουγγαράδων.

Με παράδοση εκατοντάδων ετών στο ριψοκίνδυνο επάγγελμα του σπογγαλιέα, στην Κάλυμνο θα βρείτε τα ποιοτικότερα σφουγγάρια της Ευρώπης. Για τους Καλύμνιους το κυνήγι των σφουγγαριών ήταν πηγή βιοπορισμού, μια επικίνδυνη αποστολή, που μόνο οι ικανοί και τολμηροί μπορούσαν να βγάλουν εις πέρας. Οι άντρες έλειπαν από το νησί για μήνες ολόκληρους για να αλιεύσουν τα πολύτιμα σφουγγάρια στις ανοιχτές θάλασσες της Αφρικής.

Η μακραίωνη παράδοση της σπογγαλιείας καθόρισε την ταυτότητα του νησιού και συνέβαλε σημαντικά στην οικονομική ευημερία των κατοίκων της. Οι δραστήριοι Καλύμνιοι έμποροι πουλούσαν την πολύτιμη σοδειά αρχίζοντας από τη Σύρο, το Ναύπλιο, την Κωνσταντινούπολη για να φτάσουν μέχρι την Οδησσό, την Πετρούπολη, τη Μόσχα, την Τεργέστη, τη Μέση Ανατολή. Η σπογγαλιεία γνώρισε τεράστια άνθηση στα μέσα του 19ου μέχρι τις αρχές του 20ου αιώνα.

Από ιστορικές πηγές του 1800 πληροφορούμαστε για τα «ταξίδια ζωής ή θανάτου» των τολμηρών σφουγγαράδων, που αρχές της άνοιξης, με λίγες προμήθειες και μόνο εφόδιο την αντοχή της αναπνοής τους, ξεκινούσαν για να ψαρέψουν σφουγγάρια. Ήταν οι θρυλικοί γυμνοί δύτες, που βουτούσαν σε βάθος μέχρι και 30 μέτρων ζωσμένοι με μια βαριά σκανδαλόπετρα – ένα κομμάτι μαρμάρου που τους βοηθούσε να καταδυθούν γρήγορα και βαθιά. Το φθινόπωρο, όταν η κρύα θάλασσα δεν επέτρεπε την κατάδυση, επέστρεφαν στο νησί που τους περίμενε με δάκρια συγκίνησης και χαράς.

Σήμερα, οι δύτες εκπαιδεύονται πλέον στην Κρατική Σχολή Δυτών της Καλύμνου –μοναδική στο είδος της στην Ελλάδα, που τους παρέχει κρατικό επαγγελματικό δίπλωμα δύτη. Σήμερα, μπορείτε να δείτε την αναπαράσταση του αποχαιρετισμού των σφουγγαράδων από τις οικογένειές τους και να χορέψετε μαζί τους το –μοναδικό στην Ελλάδα- χορό του «μηχανικού».

Η προετοιμασία για το μεγάλο ταξίδι, διάρκειας 6-7 μηνών, ήταν για τους σφουγγαράδες μια μικρή ιεροτελεστία. Διαρκούσε σχεδόν δύο μήνες, Φεβρουάριο με Μάρτιο, και οι καπεταναίοι ναυτολογούσαν τα πληρώματα συγκέντρωναν τα εργαλεία δουλειάς αλλά και τις προμήθειες για την τροφοδοσία του πληρώματος. Πριν την αναχώρηση απαραίτητος ήταν ο αγιασμός και η επίκληση για βοήθεια στη χάρη του Αγίου Νικολάου.

Η μέρα της αναχώρησης ήταν πραγματικά δύσκολη και έντονα φορτισμένη συναισθηματικά. Μάνες, γυναικόπαιδα και ηλικιωμένοι σφουγγαράδες συγκεντρώνονταν στο λιμάνι για να αποχαιρετίσουν τα παλικάρια τους, τους δικούς τους ανθρώπους. Τα καΐκια σαλπάρανε και ο ορίζοντας γέμιζε από τα άσπρα μαντήλια του αποχαιρετισμού και τις ευχές για καλό ταξίδι.

Στο Μουσείο Θαλασσίων Ευρημάτων Βαλσαμίδη στα Βλυχάδια ανάμεσα σε πολλούς θησαυρούς που ανέσυραν κατά καιρούς οι βουτηχτάδες του νησιού, θα θαυμάσετε και ένα αρχαιοελληνικό πλοίο μαζί με τους αμφορείς που μετέφερε, σκάφανδρα και εξοπλισμό σφουγγαράδων. Οι παραλίες του νησιού είναι όλες πεντακάθαρες και γαλήνιες.

Στην πατρίδα των ψαράδων και των καταδυτών, θα γευθείτε θαλασσινές νοστιμιές αλιευμένες λίγες ώρες πριν φτάσουν στο πιάτο σας όπως χταπόδι βουτηγμένο στο ούζο, λιαστή αστακοουρά, φούσκες , πίνες και αχινούς. Κι αν θέλετε να δείτε από κοντά τον θαλάσσιο κόσμο του νησιού, οι Καλύμνιοι, από τους καλύτερους δύτες του κόσμου , θα σας μυήσουν στο μαγικό και σιωπηλό υποθαλάσσιο σύμπαν. Ναυάγια πλοίων, κοράλλια, σπάνια ψάρια, υποθαλάσσια φαράγγια και σπηλιές ακόμα και ένα ηφαίστειο κοσμούν το βυθό του νησιού. Αν πάλι προτιμάτε την εξερεύνηση στη στεριά, εδώ θα βρείτε αναρριχητικές διαδρομές με πολλαπλά επίπεδα δυσκολίας, παρθένες ανεξερεύνητες πλαγιές για τους μυημένους αλλά και ευκολότερες για τους αρχάριους. Κατά την περιήγησή σας θα ανακαλύψετε τα εντυπωσιακά δημιουργήματα της φύσης στο νησί, με Αιγαιοπελαγίτικα φιορδ, με τυρκουάζ νερά και πορτοκαλεώνες που φθάνουν μέχρι τις ακτές.

Πηγή: ert.gr