Άνθρωποι και φιστίκια

Μπορεί σήμερα το φιστίκι, κελυφωτό ή όχι, ψημένο ή άψητο, αλατισμένο ή ανάλατο, να θεωρείται ένα από τα προϊόντα της ελληνικής γης, πριν όμως από τα μέσα του 19ου αιώνα ήταν λέξη άγνωστη για τους κατοίκους της Αθήνας και της επαρχίας. Μόλις το 1860 ο εισαγωγέας βιομηχανίας της σοκολάτας Δ. Παυλίδης εγκατέστησε το πρώτο οργανωμένο δενδροκομείο φιστικιάς στο κτήμα του στο Ψυχικό. Το 1869 ο Ορφανίδης άρχιζε να πολλαπλασιάζει τη φιστικιά στο Δημόσιο Δενδροκομείο. Και ο Γεννάδιος, που τον διαδέχτηκε το 1882, συνέχισε το έργο του.

Το παράδοξο είναι πως, παρά το γεγονός ότι το πιο γνωστό και αγαπημένο φιστίκι είναι αυτό της Αιγίνης, στο νησί άργησαν ακόμη περισσότερο να δημιουργηθούν οργανωμένες καλλιέργειες. Ενας έξυπνος και οραματιστής γιατρός ονόματι Νικόλαος Περόγλου αντιλήφθηκε ότι το κλίμα του νησιού μπορεί να ευνοούσε την καλλιέργεια φιστικιάς – σπόρους της οποίας είχε φέρει μάλλον από τη Συρία.

Ο πρώτος οργανωμένος φιστικώνας εγκαταστάθηκε από τον Περόγλου στην Αίγινα, στη θέση Αγία Ειρήνη – Λίμπονες, κοντά στη θάλασσα, το 1896 και κάλυπτε μια ιδιόκτητη έκταση περίπου 20 στρεμμάτων. Στο μεγαλύτερο μέρος του ο γιατρός φύτεψε οπωροφόρα δέντρα, μεταξύ των οποίων και φιστικιές. Το φτωχό έδαφος και η γειτνίαση με τη θάλασσα δεν ευνόησαν την ανάπτυξη των δέντρων – με μοναδική εξαίρεση τη φιστικιά. Τότε αντικατέστησε όλα τα είδη με φιστικιές: ένα δέντρο με λίγες απαιτήσεις… και υψηλή τιμή. Το ξηρό φιστίκι πουλιόταν 3-4 δραχμές η οκά, ενώ το ψωμί 75 λεπτά. Αποφάσισε, λοιπόν, να διαδώσει την καλλιέργεια της φιστικιάς.

Το 1916 ο Περόγλου δημοσίευσε ένα μικρό βιβλίο με τίτλο «Η φιστικιά» στο οποίο προέτρεπε τους Αιγινήτες να φυτέψουν φιστικιές. Μοίραζε εμβόλια από τα καλύτερα δέντρα του και όταν ήθελε να κάνει ένα δώρο, χάριζε ένα δενδρύλλιο. Δύο τέτοια δέντρα, δώρα του Περόγλου, υπάρχουν ακόμη στην πόλη της Αίγινας.

«Η φιστικιά θέλει κόπο»

Σήμερα, 116 χρόνια αργότερα, η Αίγινα τιμά το προϊόν που έχει γίνει σήμα κατατεθέν της, έχοντας συμβάλει στην οικονομική ανάπτυξη του νησιού. Η Γιορτή του Φιστικιού, που οργανώνεται για τέταρτη συνεχή χρονιά με τη συνεργασία καλλιεργητών και παραγωγικών τάξεων και με τη συνδρομή καλλιτεχνών, εθελοντών και άλλων, είναι ταυτόχρονα μια γιορτή του τουρισμού και του πολιτισμού.

Καρδιά του Aegina Fistiki Fest αποτελεί η εμπορική έκθεση κατά μήκος της προβλήτας, όπου παίρνουν μέρος περισσότεροι από 50 εκθέτες και η οποία ολοκληρώνεται σήμερα: περίπτερα με φιστίκια και προϊόντα φιστικιού, γλυκά, μαρμελάδες αλλά και οικοτεχνικά προϊόντα και χειροποίητα καλλιτεχνήματα, κοσμήματα, κεντήματα και κεραμικά. Οχι τυχαία. Η κεραμική τέχνη έχει μακραίωνη ιστορία στην Αίγινα. Στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Αίγινας ο κεραμίστας Γιάννης Μαμουτζής παρουσιάζει τις δημιουργίες του ανάμεσα σε έργα της κλασικής αρχαιότητας.

Παράλληλα με το Φεστιβάλ, η ζωγραφική έκθεση της Ειρήνης Βουρλούμη στον πύργο του Μάρκελλου, η έκθεση-αφιέρωμα στην Μπάρμπαρα Βέσεν, αλλά και η μεγάλη φωτογραφική έκθεση στο Λαογραφικό Μουσείο πλαισιώνουν με εικαστικές προτάσεις τη Γιορτή του Φιστικιού.

Η μεγαλύτερη δύναμη του Φεστιβάλ, ωστόσο, όπως μας λέει η πρόεδρος της Οργανωτικής Επιτροπής Φλώρα Αλυφαντή, είναι οι εθελοντές του. Ογδόντα άνθρωποι έστηναν αφιλοκερδώς τη γιορτή, ξεκινώντας από τον περασμένο Μάρτιο. Απέδειξαν έτσι ότι αυτοί είναι η πραγματική «ψυχή» της όλης προσπάθειας.

Το φιστίκι Αιγίνης έχει ακόμη έναν λόγο να γιορτάζει. Οπως αναφέρουν στο «Βήμα» τα μέλη του Αγροτικού Γεωργικού Συνεταιρισμού Αίγινας, η παραγωγή του προϊόντος στο νησί το 2012 διπλασιάστηκε σε σύγκριση με άλλες χρονιές. Εφέτος έφθασε περίπου τους 800-1.000 τόνους, όταν τα προηγούμενα χρόνια κυμαινόταν στους 400-500 τόνους. Αιτία οι πολλές βροχές του 2011, καθώς βοήθησαν το έδαφος της Αίγινας (που είναι άγονο «αλλά αυτό βοηθά στη νοστιμιά του καρπού») να αποδώσει. Και το αποτέλεσμα υπήρξε εντυπωσιακό.

Ποιοι είναι, όμως, οι άνθρωποι που ασχολούνται με την καλλιέργεια φιστικιάς στην Αίγινα; «Κυρίως είναι οι αγρότες, που στην πλειονότητά τους θα έλεγα ότι είναι μέσης και πάνω ηλικίας, αλλά τελευταία υπάρχει ενδιαφέρον και από νεότερους ανθρώπους. Δειλά-δειλά νέοι άνθρωποι μπαίνουν στην παραγωγή, αν και… έχουν μάθει στα εύκολα. Η φιστικιά θέλει κόπο. Εχει ραντίσματα, ποτίσματα, κλαδέματα, οργώματα» λέει η κυρία Αλυφαντή.

Πάνω από 8.000 τόνοι κάθε χρόνο

Το κελυφωτό φιστίκι Αιγίνης είναι ένα προϊόν με ζήτηση εντός και εκτός Ελλάδος. Και σε μια περίοδο που πολλοί (ιδίως οι νέοι) επιστρέφουν στη γη και σε παραδοσιακούς τρόπους παραγωγής, η καλλιέργεια φιστικιάς αποτελεί μια πρώτης τάξεως επαγγελματική ευκαιρία – τουλάχιστον ως πηγή συμπληρωματικού εισοδήματος. Σήμερα το φιστίκι Αιγίνης καλλιεργείται και σε άλλους τόπους, όπως τα Μέγαρα, το Κορωπί, ο Βόλος και η Χαλκιδική.

«Ο τύπος του όμως διαφέρει από αυτό που καλλιεργείται στην Αίγινα, όπου είναι μεγαλύτερο» σημειώνει η πρόεδρος της Οργανωτικής Επιτροπής του Φεστιβάλ, Φλώρα Αλυφαντή. Η τιμή του φιστικού Αιγίνης στο ελεύθερο εμπόριο είναι 12 ευρώ το κιλό το ψημένο και 10 ευρώ το άψητο, ενώ η συνολική παραγωγή φιστικιών Αιγίνης στην Ελλάδα φθάνει συνήθως τους 8.000-10.000 τόνους ετησίως.

 

Πηγή: tovima.gr