Ιδρύθηκε το 1981. Έδρα του είναι η Ξυλαγανή-Ροδόπης και σκοποί του οι παρακάτω:

Η αξιοποίηση και εξύψωση των πνευματικών δυνατοτήτων των μελών του και των κατοίκων της Ξυλαγανής,η συμβολή στην πνευματική, κοινωνική, οικονομική και πολιτιστική γενικά ανάπτυξη της περιοχής,η διατήρηση και διάδοση της παράδοσης του τόπου,η προάσπιση των δημοκρατικών διαδικασιών λειτουργίας του Ομίλου και η λήψη υπεύθυνης θέσης στα γενικότερα κοινωνικά προβλήματα,η δημιουργία και σύσφιξη προσωπικών σχέσεων για την κοινωνική ανάπτυξη,η ψυχαγωγία των μελών του Ομίλου,η δημιουργία Λαογραφικού Μουσείου.

Στα πλαίσια των προσπαθειών για την επίτευξη των σκοπών του, ο Όμιλος σημειώνει τις παρακάτω δραστηριότητες:

-Βραβεύει τα παιδιά του Λυκείου Ξυλαγανής, που εισάγονται στα Α.Ε.Ι. και τα Τ.Ε.Ι. της χώρας.

-Έχει συγκροτήσει τμήματα παραδοσιακών χορών (παιδικό, εφηβικό και ενηλίκων), με τα οποία συμμετέχει σε λαογραφικές και γενικά πολιτιστικές εκδηλώσεις εντός και εκτός Ξυλαγανής.

-Πραγματοποιεί ψυχαγωγικές εκδηλώσεις, εκδρομές και διάφορες εκθέσεις.

-Αναβιώνει –σε συνεργασία με άλλα σωματεία του χωριού- τα έθιμα: «Μπάμπιντεν» (Μέρα της Μπάμπως-Μαμμής), στις 8 Ιανουαρίου, τα «Ισνάφια» (γιορτή των Επαγγελματιών) την Καθαρά Δευτέρα και το «Κουρμπάνι» τη μέρα της Αναλήψεως.

-Από το 1982 εκδίδει την «ΞΥΛΑΓΑΝΗ», τετρασέλιδο μηνιαίο έντυπο, το οποίο, παράλληλα με την αδιαμφισβήτητα ξεχωριστή προσφορά του στην τοπική κοινωνία και ιδιαίτερα στους απόδημους Ξυλαγανιώτες, αποτελεί πολύ αποτελεσματικό μέσο στην προσπάθεια για τη δημιουργία και ολοκλήρωση του Λαογραφικού Μουσείου.

-Τέλος, από το 1992 έχει στην ιδιοκτησία του, (από δωρεά των οικογενειών Ατζεμιάν και Ουζουνόπουλου), παλαιόν αλευρόμυλο, τον οποίο έχει βελτιώσει και μετατρέψει σε Λαογραφικό Μουσείο, έργο που αποτελεί και την κορυφαία δραστηριότητά του.