Κλείσιμο Χάρτη 

  Χάρτης/Αναζήτηση Συλλόγων 

Το Ελληνόφωνο Πολυφωνικό Τραγούδι στο Νότιο Τμήμα της Επαρχίας Πωγωνίου στην Ήπειρο – Βιβή Κανελλάτου

Τοποθεσία: Ήπειρος Περιφέρεια: Ήπειρος Φυλή: Ηπειρώτες

Έχετε κάποια απορία ή παρατήρηση για το παρόν περιεχόμενο; Θα χαρούμε να σας ακούσουμε!

Βιβή Γ. Κανελλάτου — Ερευνητικό Κέντρο Ελληνικού Τραγουδήματος ΤΟ ΕΛΛΗΝΟΦΩΝΟ ΠΟΛΥΦΩΝΙΚΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ ΣΤΟ ΝΟΤΙΟ ΤΜΗΜΑ ΤΗΣ ΕΠΑΡΧΙΑΣ ΠΩΓΩΝΙΟΥ ΣΤΗΝ ΗΠΕΙΡΟ Βιβή Γ. Κανελλάτου Ερευνητικό Κέντρο Ελληνικού Τραγουδήματος Αθήνα 2010 © Copyright: ERKET e-Journal και Βιβή Γ. Κανελλάτου, 2010
Εθνομουσικολογική μελέτη σχετικά με το ελληνόφωνο πολυφωνικό τραγούδημα του νότιου τμήματος της επαρχίας Πωγωνίου στο γεωγραφικό διαμέρισμα της Ηπείρου. Στην εν λόγω ερευνητική εργασία δίνονται πληροφορίες για τη γεωγραφική κατανομή του συγκεκριμένου μουσικού φαινομένου και για το κοινωνικό πλαίσιο μέσα στο οποίο αναπτύχθηκε. Μουσικολογικά αναλύεται εκτενώς η μουσική δομή του πολυφωνικού τραγουδήματος και παρουσιάζεται η δομή, η σύσταση και η διάρθρωση των πολυφωνικών σχημάτων που το ερμηνεύουν. Τέλος, γίνεται μία συνοπτική αναφορά στα ελληνόφωνα πολυφωνικά σχήματα που ασχολούνται με το συγκεκριμένο μουσικό είδος, καθώς και στην σχετική δισκογραφία και βιβλιογραφία που έχει εκδοθεί.

I. ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΗ ΚΑΤΑΝΟΜΗ
Το ελληνόφωνο πολυφωνικό τραγούδι στην Ήπειρο συναντάται: 1) στην ευρύτερη περιοχή της επαρχίας Πωγωνίου, ήτοι σε χωριά της Βορείου Ηπείρου (Δερόπολη, Σωτήρα, Κοσοβίτσα, Λόγγος, ’νω Πωγώνι, Βουθρωτό, Χειμάρα, Δρυμάδες, Χλωμό, Πολύτσανη, Μπέντσα, Τσαούσι, Βοδρίτσα, ’νω Επισκοπή, Γράψη, Γλύνα κ.α.) και σε χωριά του βορειοδυτικού τμήματος του νομού Ιωαννίνων (Κτίσματα, Δολό, Παρακάλαμος), 2) σε χωριά που ανήκουν γεωγραφικά στο βόρειο τμήμα του νομού Ιωαννίνων, στην επαρχία της Κόνιτσας, 3) σε χωριά του βουνού της Μουργκάνας στο βορειοανατολικό τμήμα του νομού Θεσπρωτίας (Τσαμαντάς, Λιάς, Βαβούρι, Πόβλα). Η συγκεκριμένη μελέτη εστιάζεται στη μουσικολογική ανάλυση και στην παρουσίαση (σχήματα, δισκογραφία, βιβλιογραφία) του ελληνόφωνου πολυφωνικού τραγουδίου όπως συναντάται στο νότιο τμήμα της επαρχίας Πωγωνίου, ήτοι στα χωριά του βορειοδυτικού τμήματος του νομού Ιωαννίνων.
II. ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ
Τα πολυφωνικά τραγούδια, ως είδος λαϊκού προφορικού μουσικού πολιτισμού, διέπονται από παραμέτρους σημαντικές για την τοπική κοινωνία. Η χρηστικότητά τους ως μελωδική, συναισθηματική, ιστορική και κοινωνικο-πολιτική έκφραση λόγου, μέσω της μουσικής και ποιητικής γλώσσας είναι εμφανής. Η λειτουργία τους ως τρόπος κοινωνικοποίησης του ατόμου με τη διαδικασία της ένταξης και της συνεργασίας στην πολυφωνική ομάδα και κατ’ επέκταση στην κοινότητα είναι σημαντική. Η συμμετοχή των εκτελεστών στη διαδικασία του πολυφωνικού τραγουδίσματος τους ανάγει σε κοινωνούς μίας κοινής και συλλογικής “κατά παράδοση” μνήμης.

Ο πολυφωνικός τρόπος τραγουδίσματος στις προαναφερόμενες περιοχές της Ηπείρου χρησιμοποιείται σε ποικιλία τραγουδιών, τα οποία καλύπτουν σε υψηλό ποσοστό τα εθιμικά δρώμενα του κύκλου της ζωής και του κύκλου του χρόνου . Υπάρχουν πολυφωνικά τραγούδια: με θρησκευτικό και λατρευτικό περιεχόμενο, με θέμα τους τον έρωτα, το γάμο, τον ξενιτεμό και την εργασία στη γη και στη θάλασσα, με γνωμική, διδακτική, σατυρική και θρηνητική διάθεση, εστιασμένα στο ζήτημα του θανάτου και της ανθρώπινης απώλειας. Στο ρεπερτόριο των ηπειρώτικων πολυφωνικών συναντώνται επίσης τραγούδια με ιστορικό περιεχόμενο, όπως τα κλέφτικα και σπανιότερα ακριτικά και τμήματα παραλογών.

Η συνήθης παρουσίαση και χρήση των πολυφωνικών τραγουδιών είναι “καθιστική”, έστω κι αν υπάρχει συγκεκριμένο ρυθμικό σχήμα που ακολουθείται κατά τη διάρκεια της εξέλιξης στη βασική μελωδία. Ο όρος “καθιστικός” στη συγκεκριμένη περίπτωση απεικονίζει ότι το συγκεκριμένο είδος τραγουδιών δεν είναι αναγκαίο να παρουσιάζεται σε παραλληλισμό με χορευτικά μοτίβα. Συνήθως, η “παρέα” (ομάδα του πολυφωνικού σχήματος) κάθεται κυκλικά ή ημικυκλικά γύρω από ένα τραπέζι ή στέκονται όρθιοι, ο ένας δίπλα στον άλλο. Στις περιπτώσεις που υπάρχει κάλυψη με μικροφωνικές εγκαταστάσεις η διάταξη του σχηματισμού ενδέχεται να τροποποιηθεί ανάλογα τις ανάγκες τις ηχογράφησης.

Ο συνδυασμός χορευτικών δρωμένων και πολυφωνικού τραγουδίσματος (διφωνίες και τριφωνίες) ήταν διαδεδομένος σε περιοχές που ήταν δύσκολη η ανεύρεση μουσικών οργάνων. Τις τελευταίες δεκαετίες συνηθίζεται ο συνδυασμός ηπειρώτικης φωνητικής πολυφωνίας με συνοδεία από ηπειρώτικη κομπανία. Από τις αρχές του 21ου αιώνα γίνονται ιδιαίτερες προσπάθειες γνωστοποίησης και προβολής του ελληνόφωνου πολυφωνικού τραγουδιού της Ηπείρου. Μέσω άρθρων και επιστημονικών εργασιών, συνεδρίων και συναυλιών στα μεγάλα αστικά κέντρα η ηπειρώτικη πολυφωνία αποκτά ευρύ αστικό κοινό, καθώς επίσης και νεότερους εκτελεστές μη σχετιζόμενους με την Ήπειρο.

Διακεκριμένοι φορείς, όπως το Μουσείο Ελληνικών Λαϊκών Μουσικών Οργάνων του Φοίβου Ανωγειανάκη υπό τη διεύθυνση του εθνομουσικολόγου Λάμπρου Λιάβα, το Μουσικό Τμήμα του Λυκείου των Ελληνίδων Αθηνών κατά τη διάρκεια της θητείας της εφόρου Χριστίνας Δραγατάκη και το Ερευνητικό Κέντρο Ελληνικού Τραγουδήματος υπό τη διδακτική επιμέλεια της μουσικολόγου Βιβής Γ. Κανελλάτου έχουν ιδρύσει τμήματα διδασκαλίας πολυφωνικού τραγουδιού. Με τον τρόπο αυτό γίνεται φανερή η προσπάθεια συστηματικής μελέτης και διάδοσης του συγκεκριμένου μουσικού είδους, το οποίο αποτελεί μία ιδιάζουσα μορφή τραγουδίσματος στον ελληνόφωνο μουσικό χάρτη.

Πηγή:

Σχόλια Χρηστών

x

Δείτε Επίσης

Χρύσα Παραδείση, η Σμυρνιά μαγείρισσα, εκδότρια, δημοσιογράφος & συγγραφέας

Μία από τις πιο εμβληματικές προσωπικότητες στο χώρο της ελληνικής γαστρονομίας