Πασχαλινά έθιμα στο Λιόπρασο Τρικάλων

Το Σάββατο του Λαζάρου και η Κυριακή των Βαΐων ήταν μια μεγάλη γιορτή ,ιδιαίτερα για τα νεαρά κορίτσια. Το Σάββατο το βράδυ συγκεντρώνονταν στην πλατεία και χόρευαν Λαζαριάτικα τραγούδια.Την Κυριακή των Βαΐων οι κοπέλες του χωριού πήγαιναν στην εκκλησία για να πάρουν τα Βάγια(δάφνη).

Αφού μάζευαν λουλούδια στόλιζαν τα καλάθια τους, για να «παίξουν» το Λάζαρο. Χωρίζονταν σε ομάδες και περιφέρονταν σε όλα τα σπίτια του χωριού, τραγουδώντας . Υπήρχε ένα τραγούδι για κάθε νοικοκυριό. Διέφεραν ως προς την ηλικία, την οικονομική κατάσταση, το επάγγελμα του νοικοκύρη κ.τ.λ.. Το πρώτο σπίτι που πήγαιναν ήταν του παπά του χωριού.

Η νοικοκυρά μπορούσε να ζητήσει να της πουν και άλλα τραγούδια, όπως για παράδειγμα για τα παιδιά της, τον άντρα της, για τους ξενιτεμένους της οικογένειας. Μετά από κάθε τραγούδι, η νοικοκυρά, φώναζε ένα κορίτσι και του έδινε χρήματα αφού πρώτα εκείνο της φιλούσε το χέρι. Στα καλαθάκια τον κοριτσιών η νοικοκυρά έβαζε, αυγά, σύκα, στραγάλια, χαρούπια και ότι άλλο διέθετε. Αφού τα κορίτσια γυρνούσαν όλα τα σπίτια, πήγαιναν στο Κουρί και «ξεπροβοδούσαν τον Λάζαρο».

Μαζί τους είχαν μια κόκκινη κλωστή και την έδεναν σε ένα πουρνάρι, κάνοντας τόσους κόμπους όσους τα χρόνια που θα ήθελαν να παντρευτούν. Το απόγευμα πήγαιναν στην εκκλησιά και αφού τελείωνε η λειτουργία του εσπερινού, οι νέες κοπέλες του χωριού χόρευαν στην αυλή της εκκλησίας μέχρι να βασιλέψει ο ήλιος. Μερικά απ’ αυτά τα τραγούδια είναι τα εξής:

Το τραγούδι του Λαζάρου

Ήρθε ο Λάζαρος ήρθαν τα Βάγια
Ήρθε η Κυριακή που τρων τα ψάρια
Σήκω Λάζαρε και μην κοιμάσαι
Ήρθε η μάνα σου απ’ την πόλη
Σου φερε χαρτί και κομπολόι
Γράψε Θόδωρε γράψε Δημήτρη
Γράψε λεμονιά και κυπαρίσσι

Για τον παπά

Επάνω σε μοσχομηλιά και κάτω σ’ άγιο κλήμα,
Εκεί κοιμάται ο Δέσποτας με τον σταυρόν στα χέρια
Με τον σταυρό, με τον Χριστό και με την Παναγιά
Κανένας δεν εκότησε (δεν επήγε) να πάει να τον ξυπνήσει
Μον’ η κυρά η Παναγιά πάει να τον ξυπνήσει
Σήκω συ βρε Δέσποτα και μη βαριά κοιμάσαι
Τα μοναστήρια σήμαναν κι οι εκκλησιές διαβάζουν
Και τα γραμματικούλια σου το λέγουν στα βαγγέλια

Για ανύπαντρο αγόρι

Ένα όμορφο παλήκαρο, όμορφο παλικάρι
Μήλο κρατεί στα χέρια του, λεμόνι στην ποδιά του
Σκύβει φιλεί τα χέρια του ρωτάει το λεμόνι:
Λεμόνι, λεμονίτσικο θέλω να γενικέψω (παντρευτώ).
Παιδί μ’ σαν θέλεις πάντρεμα, σαν θέλεις και γυναίκα,
Σύρε στα σπίτια τα ψηλά στα ρέσγουλα
Εκεί έχουν κόρη ανύπαντρη θέλουν να την παντρέψουν
Την τάζουν για του βασιλιά την τάζουν γιο του Ρήγα
Δεν θέλει αυτή τον βασιλιά δεν θέλει αυγή τον Ρήγα
Μον θέλει αρχοντόπουλο του βασιλιά τ’αγγόνι

Για κορίτσι

Πάμε στη κόρη πάμε, πάμε στη μαυρομάτα
Την βρίσκω που κοιμάται στον ήλιο
Στο προσήλιο κατάματα στον ήλιο

Σε γεροντοπαλίκαρο

Ως πότε νιος κι ανύπαντρος ως πότε παλικάρι
Ως πότε πέτρα πελεκάς τσουτσουφιά (κλαδιά) κλαδεύεις

Για ξενιτεμένο

Ξενιτεμένο μου πουλί και παραπονεμένο
Η ξενιτιά σε χαίρεται και η μάννα σου σε κλαίει
Σου στέλνει μήλο σέπεται κυδώνι μαραγκιάζει
Σου στέλνει και το δάκρυ της σ’ ένα ψιλό μαντήλι
Το δάκρυ ήταν καυτερό και καίει το μαντήλι
Σε εννιά ποτάμια το ρίχνανε δεν μπορούν να το σβήσουν
Σε εννιά λιβάδια το πατούν δεν μπορούν να το σβήσουν

Στις μέρες μας κατά την διάρκεια της Μεγάλης Εβδομάδας όλοι πηγαίνουν στη εκκλησία. Την Μ. Πέμπτη οι νοικοκυρές βάφουν τα κόκκινα αυγά . Το έθιμο θέλει οι νοικοκυρές να βάφουν αυγά τρεις Πέμπτες συνεχόμενες: Την Μ. Πέμπτη, την Πέμπτη μετά το Πάσχα και την Πέμπτη μετά την Κυριακή του Θωμά. Την ίδια μέρα οι κτηνοτρόφοι «σημαδεύουν» τα ζώα τους με κόκκινο χρώμα.

Το βράδυ της Μ. Πέμπτης παρευρίσκονται στην λειτουργία της Σταύρωσης. Μετά το τέλος της λειτουργίας οι γυναίκες στολίζουν τον Επιτάφιο και «ξενυχτούν» στην εκκλησία τον Σταυρό μέχρι το πρωί της Μ. Παρασκευής που γίνεται η Αποκαθήλωση. Τα μικρά παιδιά περνούν κάτω από τον Επιτάφιο. Παράλληλα τα αγόρια τραγουδούν σε όλα τα σπίτια του χωριού, το “Σήμερα μαύρος ουρανός”

Σήμερα μαύρος ουρανός, σήμερα μαύρη μέρα,
σήμερα όλοι θλίβονται και τα βουνά λυπούνται.
Σήμερα έβαλαν βουλή οι άνομοι οι Οβραίοι,
οι άνομοι και τα σκυλιά και οι τρισκαταραμένοι,
για να σταυρώσουν το Χριστό τον πάντων Βασιλέα.
Κι ο Κύριος ηθέλησε να μπει σε περιβόλι,
να λάβει δείπνο μυστικό, να τον συλλάβουν όλοι.
Κι η Παναγιά η Δέσποινα καθόταν μοναχή της,
τις προσευχές της έλεγε για το Μονογενή της.

Το βράδυ της Μ. Παρασκευής όλο το χωριό συγκεντρώνεται στην εκκλησία. Ακολουθεί σε κλίμα κατάνυξης η περιφορά του Επιταφίου, η οποία καταλήγει στην πλατεία του χωριού. Το Μ. Σάββατο ξεκινάν οι ετοιμασίες για το πασχαλινό τραπέζι ενώ το βράδυ οι χωριανοί μόλις ακούσουν την καμπάνα να χτυπά, πηγαίνουν στην εκκλησία. Την Κυριακή του Πασχα τιμητική έχει το παραδοσιακό αρνί ή κατσίκι στην σούβλα ενώ όλα τα σπίτια είναι «ανοιχτά» για τους συγγενείς και φίλους ενώ τα “φιλέματα” περισσεύουν.

Παλαιότερα το απόγευμα της Κυριακής του Πάσχα, τη Δεύτερη και την Τρίτη μέρα της Λαμπρής γινόντουσαν μεγάλα γλέντια στην πλατεία του χωριού, όπου τραγουδούσαν και χόρευαν τα Πασχαλιάτικα τραγούδια. Χαρακτηριστικό είναι το παραδοσιακό τραγούδι Σήμερα Δέσπω Πασχαλιά….

Σήμερα Δέσπω Πασχαλιά, Δεσποινή μου μωρ’ Παναγιά
Ταχιά Χριστός Ανέστη, μα τ’ αληθώς Ανέστη
Βγαίνουν οι νύφες στο χορό Δεσποινή μου μωρ Παναγιά
Βγαίνουν κι οι παντρεμένες, μα το Χριστός Ανέστη
Βγαίνουν κι οι νυφοπούλες, μα τ’ αληθώς Ανέστη
Και συ Δέσπω δεν φαίνεσαι, Δεσποινή μου μωρ Παναγιά
Για να βγεις στο σεργιάνι μα το Χριστός Ανέστη
Για να βγεις στο σεργιάνι μα τ’ αληθώς Ανέστη
Μάνα μου κλαίει το παιδί, Δεσποινή μου μωρ Παναγιά
Κλαίει και δεν μερώνει, μα το Χριστός Ανέστη
Κλαίει και δεν μερώνει, μα τ’ αληθώς Ανέστη
Κόψε μήλο απ τη μηλιά, Δεσποινή μου μωρ Παναγιά
Και δωσ’ του κι ας μερώσει, μα το Χριστός Ανέστη
Και δωσ’ του κι ας μερώσει, μα τ’ αληθώς Ανέστη
Κι αν δεν μερώσει και μ’ αυτό Δεσποινή μωρ Παναγιά.
Σκάψε παράχωσε το, μα το Χριστός Ανέστη
Σκάψε παράχωσε το, μα τ’ Αληθώς Ανέστη

Πηγή: liopraso.gr