Κλείσιμο Χάρτη 

  Χάρτης/Αναζήτηση Συλλόγων 

Τα πιπιζοχώρια της Αχαΐας

Τοποθεσία: Νομός Αχαΐας Νομός: ΑΧΑΙΑΣ Περιφέρεια: Πελοπόννησος Φυλή: Πελοποννήσιοι

Έχετε κάποια απορία ή παρατήρηση για το παρόν περιεχόμενο; Θα χαρούμε να σας ακούσουμε!

Θυμάμαι τον παππού μου να μου λέει για τα γλέντια στο χωριό, στην πλατεία, πάνω στην αγορά. “Κάθε που γιόρταζε το χωριό ή κάποιος Άγιος, ερχόντουσαν πραγματέμποροι απ’όλα τα χωριά και πιο μακρυά, από τη Τρίπολη, τα Μαζέικα (σημερινή Κλειτορία), την Αμαλιάδα, τη Κουρούτα, τους Γαργαλιάνους και ακόμα μακρύτερα, το Αγρίνιο, το Αιτωλικό και την Ναύπακτο. Μαζί με τους πραγματευτάδες έρχονταν και οι γιούφτοι.”, έλεγε ο παππούς μου. Συνοψίζοντας εκτός από τους λίγους ντόπιους μουσικούς, οι βασικοί οργανοπαίκτες ήταν οι γύφτοι με τα πιπιζέλια τους και τα ταβουλάκια τους οι οποίοι αποτέλεσαν τη ραχοκοκκαλιά της τοπικής παράδοσης.

Μπαίνοντας στο προκείμενο, η περιοχή νοτιοδυτικά των Καλαβρύτων, βόρεια της Γορτυνίας και ανατολικά της Γαστούνης αποτελεί τη σημερινή διασυνοριακή περιοχή των νομών Αχαΐας, Αρκαδίας και Ηλείας. Εκεί οι ντόπιοι ενέταξαν στην τοπική τους παράδοση τη ζυγιά της πίπιζας και του ταβουλιού, όπου πρότινος υπήρχε η φλογέρα και ο ταμπουράς. Η επιρροή αυτή ήρθε από την περιοχή του Αιτωλικού και του Μεσολογγίου όπου καταγραφή της πίπιζας έχουμε από την εποχή προ Τουρκοκρατίας. Στην Αχαΐα συναντάμε καταγραφή της πίπιζας περίπου το 1850 σε κείμενα βιογραφικά ντόπιων αγωνιστών της επανάστασης που συμμετείχαν στη μάχη του Λεβιδίου, στα Μαζέικα και στην άλωση της Τριπολιτσάς. Μέχρι τότε κάθε είδος αυτοσχεδιασμού και μοιρολογιού γινόταν με τη φλογέρα. Αρχικά εξαιτίας της χρηστικότητας της και της προϊστορίας της στο τόπο και κατά δεύτερον διότι η κατάσταση στον Μοριά επί Τουρκοκρατίας ήταν τεταμένη συνεχώς, με αποτέλεσμα να μην προτιμάται η πίπιζα. Με την απελευθέρωση του τόπου η πίπιζα γνώρισε άνθιση. Τα γλέντια γινόντουσαν στα σπίτια μόνο τον χειμώνα, ενώ το καλοκαίρι επικρατούσαν οι πίπιζες σε αλώνια, αυλές, αγορές και καφενεία.

Τσάμικο Πελοποννήσου με ζουρνάδες και νταούλι στον Άγιο Κωνσταντίνο στο χωριό Μοίραλη Αχαΐας. Ακούγεται το γνωστό τραγούδι του κλέφτη Δήμου “Μαράθηκαν τα δέντρα” (Κανάλι )
Χαρακτηριστική αιτία του γλεντιού ήταν ο εορτασμός ενός Αγίου σε συνδυασμό με την υπαίθρια πανήγυρη που λάμβανε χώρα στην αγορά κάθε χωριού μετά από την λιτανεία της αντίστοιχης εικόνας. Μερικά χαρακτηριστικά “κεφαλοπιπιζοχώρια” ήταν η Δάφνη (Στρέζοβα), ο Δάρας, ο Λάπας, τα Τριπόταμα, το Καλέντζι, η Φολόη, η Χαλανδρίτσα, η Μοίραλη, η Γαστούνη και πρώτο-πρώτο το Λιβάρτζι. Συνήθως η ζύγια περιλάμβανε 2 πίπιζες εκ των οποίων η μία κρατούσε το “ίσο” και η άλλη έπαιζε τη μελωδία και το ταβούλι το οποίο είναι μικρό νταούλι.

Χαρακτηριστικοί σκοποί στα μέρη αυτά ήταν τα καθιστικά του τραπεζιού στα οποία ο βασικός πιπιζάρης έδειχνε τις δεξιότητες του. Με τραγούδια του τραπεζιού αρχινούσαν και τέλειωναν τα γλέντια. Οι χοροί της περιοχής που παιζόντουσαν με πίπιζα ήταν το καγκέλι το οποίο ήταν επτάσημος χορός (σαν το καλαματιανό) με μικρή παραλλαγή στο βήμα. Ύστερα ο πιο διαδεδομένος ελληνικός χορός, το τσάμικο το οποίο συνήθως το παρήγγειλε ο μπροστάρης (πρωτοχορευτής) και σε τέμπο μπορούσε να είναι και αργό και γρήγορο τσάμικο, αναλόγως τα κέφια. Το τσάμικο σχεδόν πάντα γυρνούσε σε σύρτο, το οποίο στα χωριά αυτά ήταν ιδιαιτέρως “πηδηχτό” και γρήγορο, σε σχέση με την υπόλοιπη Πελοπόννησο, καθιστώντας το ένα πολύ ιδιαίτερο χορό από άποψη “χρώματος” και ύφους.

Οι γυναίκες επιτρέπονταν να χορέψουν μπροστά μόνο συρτό καλαματιανό χωρίς πολλές αναπηδήσεις, ώστε να τονίζουν τη θηλυκότητα τους. Μετά το 50′ οι γυναίκες απελευθερώθηκαν περισσότερο στο χορό και χόρευαν και τσάμικα μπροστά χωρίς πολλές και έντονες άρσεις. Σήμερα η χρήση της ζυγιάς αυτής έχει σχεδόν εκλείψει στα μέρη μας καθώς αντικαταστάθηκαν από το κλαρίνο. Υπάρχουν μόνο δύο γνωστές κομπανίες ,οι οποίες δουλεύουν πιο πολύ με τους Ρουμελιώτες οι οποίοι δεν έχουν απολέσει εντελώς το στοιχείο της πίπιζας από την παράδοση τους. Τα τελευταία χρόνια υπάρχει ένα είδος αναβίωσης της πίπιζας στα χωριά της Αχαΐας και γίνονται κάποιες προσπάθειες επανένταξης της στην τοπική μουσικοχορευτική παράδοση.

Πάνος Σκουτέρης

Πάνος Σκουτέρης

Ο Παναγιώτης Σκουτέρης είναι φοιτητής του τμήματος Μουσικών Σπουδών στο Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών και απόφοιτος του Μουσικού Σχολείου Ιλίου στην Αθήνα. Ασχολείται από την ηλικία των 12 με την παραδοσιακή μουσική. Κατάγεται από τη Δάφνη Καλαβρύτων. Ειδικεύται στα ελληνικά παραδοσιακά πνευστά και συγκεκριμένα στο δημοτικό κλαρίνο, ενώ τα τελευταία χρόνια ασχολείται με τη θρακιώτικη γκάιντα, τη τσαμπούνα των Κυκλάδων και τη μωραΐτικη πίπιζα. Έχει θεωρητικές γνώσεις βυζαντινής και ευρωπαϊκής μουσικής.


strong>Είναι τακτικός ψάλτης στην ενορία της Παναγιάς της Πορταΐτισσας στον δήμο Αχαρνών στην Αθήνα. Έχει λάβει μέρος σε αρκετά διεθνή φεστιβάλ λαογραφίας και φολκλόρ και έχει συμμετάσχει σε πολλές μουσικοχορευτικές εκδηλώσεις ως μουσικός. Είναι ιδρυτικό μέλος του σχήματος παραδοσιακής μουσικής ''Πεντάηχον''.

Σχόλια Χρηστών

x

Δείτε Επίσης

“Ήρθεν ο Μάης” _ “Λυγαριά” (Τρεχαντηράκι) (Σέριφος)

Από το αρχείο της ΕΡΤ και τον Σταύρο Σπηλιάκο