Οξύλιθος

Ο Οξύλιθος είναι χωριό της Περιφερειακής Ενότητας Εύβοιας χτισμένο σε υψόμετρο 190 μέτρων. Το χωριό σύμφωνα με την απογραφή του 2011 έχει 978 κατοίκους και είναι το δεύτερο μεγαλύτερο στη δημοτική ενότητα Κύμης, μετά την Κύμη. Σήμερα ανήκει στο Δήμο Κύμης-Αλιβερίου. Απέχει 77 χιλιόμετρα από την Χαλκίδα και 10 χιλιόμετρα από την Κύμη. Το χωριό πήρε το όνομά του από τον οξυκόρυφο λόφο ηφαιστειακής προέλευσης που υψώνεται βόρεια του οικισμού.

Κοντά στο χωριό έχουν βρεθεί λείψανα οικισμών τα οποία χρονολογούνται από την νεολιθική εποχή (περίπου 3500 π.Χ.) και την εποχή του Χαλκού. Από την μυκηναϊκή περίοδο χρονολουγούνται θολωτοί τάφοι που έχουν βρεθεί στη περιφέρεια του λόφου και κοντά στη Παραλία (Στόμιο) και ποικίλοι τάφοι στους πρόποδες του λόφου. Πάνω στα κτίρια της μυκηναϊκής περιόδου κτίστηκαν νέα της γεωμετρικής εποχής. Η πόλη αυτή, το λόφο Βιγλατούρι, νότια του Οξυλίθου, ανασκάφηκε το 1994 από την αρχαιολόγο Έφη Σακελλαράκη. Στη πόλη βρέθηκε ένα ωοειδές τέμενος καθώς και ορθογώνιες οικίες και κλίβανοι. Το ιερό της πόλης ήταν κτισμένο πάνω σε κενοτάφια και σε αυτό βρέθηκαν πλούσια ευρήματα. Θεωρείται ότι το ιερό ανεγέρθηκε προς τιμή κάποιου ήρωα ή επιφανών νεκρών που πέθαναν μακριά από την πατρίδα τους. Ο οικισμός εγκαταλήφθηκε στα τέλη του 8ου αιώνα π.Χ. Είναι πιθανόν να είναι μέρος της Αρχαίας Κύμης. Στους πρόποδες του λόφου εντοπίστηκαν ίχνη οικισμών των ελληνιστικών και ρωμαϊκών χρόνων και στην πεδιάδα ένα εκτεταμένο ρωμαϊκό νεκροταφείο. Ο σύγχρονος οικισμός δημιουργήθηκε εξαιτίας των επιδρομών πειρατών στα πεδινά και στα παραλία. Το 1474 γίνεται αναφορά σε φορολογικό κατάλογο των Τούρκων, έτσι είναι πιθανόν το χωριό αν χρονολογείται από την Ενετοκρατία ή την Βυζαντινή εποχή. Το 1521 αναφέρεται ΄το είχε 17 σπίτια. Την εποχή της Τουρκοκρατίας ο οικισμός ονομάστηκε «Izoloti» και υπαγόταν στο Αυλωνάρι. Το 1836 ο οικισμός υπάγεται στο Δήμο Κυμαίων. Στις αρχές του 20ου αιώνα, ο Οξύλιθος παρήγαγε κυρίως κρασί και ελαιόλαδο, ενώ υπήρχε παραγωγή οπωρικών και σιτηρών. Στο χωριό λειτουργούσε ταχυδρομικό γραφείο και δημοτικό σχολείο. Ο Οξύλιθος σύμφωνα με τις απογραφές έφτασε στο μέγιστο πληθυσμό του το 1940, όταν είχε 1.959 κατοίκους. Στην απογραφή του 2001, ο Οξύλιθος είχε 1.159 κατοίκους.