Μεγάλο Ζαλούφι

Βρίσκεται 35 χλμ. Νοτιοανατολικά της Αδριανουπόλεως και 15 χλμ από την Μακρά Γέφυρα (Ουζούν Κιοπριού).Διοικητικά υπάγονταν στο Βιλαέτι και Σαντζάκι Αδριανουπόλεως.Εκκλησιαστικά υπάγονταν στη Μητρόπολη Διδυμοτείχου. Σύμφωνα με την παράδοση ο οικισμός ιδρύθηκε στο δεύτερο μισό του 16ου αιώνα όταν ο Σουλτάν Σελήμ ήθελε να κτίσει ένα μεγαλοπρεπές τζαμί στην Αδριανούπολη. Γι’ αυτό μετέφερε τεχνίτες από τα χωριά της Κορυτσάς που ήταν ξακουστοί χτίστες πέτρας. Το 1574 όταν και ολοκληρώθηκε η κατασκευή του τζαμιού, οι τεχνίτες αυτοί δημιούργησαν τον οικισμό του Μεγάλου Ζαλουφιού. Οι κάτοικοι του οικισμού ήταν αλβανόφωνοι. Στις αρχές του 20ου αιώνα είχε 1.000 σπίτια . Οι κάτοικοι ασχολούνταν κυρίως με την αμπελουργία αλλά και την καλλιέργεια σιτηρών και σουσαμιού, λιγότερο με την κτηνοτροφία..

Οι Ζαλουφιώτες ήταν ιδιοκτήτες πολλών εμπορικών καταστημάτων. Υπήρχαν επίσης δυο νερόμυλοι και δυο ανεμόμυλοι. Το 1905 κτίστηκε από Αδριανουπολίτη πετρελαιοκίνητος αλευρόμυλος. Λειτουργούσαν δυο Δημοτικά σχολεία ένα Αρρεναγωγείο και ένα Θηλέων. Υπήρχε ο ναός του Αγ. Ιωάννη. Τον Οκτώβριο του 1912 το Ζαλούφι καταλαμβάνετε από βουλγάρικα στρατεύματα και τον Ιούλιο του 1913 ανακαταλαμβάνετε από τους Τούρκους που προχώρησαν σε λεηλασίες. Πολλοί κάτοικοι έφυγαν και κατέφυγαν στο Μικρό Μοναστήρι, στο Τσεκούρκι, στο Καβακλί αλλά και στο Διδυμότειχο, Σουφλί, Αλεξανδρούπολη και στις περιοχές Δράμας, Σερρών, Σιδηροκάστρου και Θεσσαλονίκης. Στο Ζαλούφι έμεινα μόνο 250 οικογένειες. Με την Ελληνική Διοίκηση του 1920 οι κάτοικοι επέστρεψαν. Με την ανταλλαγή των πληθυσμών οι κάτοικοι εγκαταστάθηκαν στα Δίκαια, στην Καβύλη, τον Σάκκο, την Κλεισώ και το Ν. Χειμώνιο (όλοι οι κάτοικοι του χωριού είναι από το Ζαλούφι). Εγκαταστάθηκαν και σε άλλα χωριά τοιυ βορείου Έβρου καθώς και στη Μακεδονία και ειδικά στο Ν. Σερρών στα χωριά Νεοχώρι, Παραλύμνειο, Νέα Πέτρα, Θόλος αλλά και στο Καλοχώρι Θες/νίκης.