Γάζι

Το Γάζι είναι κωμόπολη της επαρχίας Μαλεβιζίου με 8.018 κατοίκους και ομώνυμο Δημοτικό διαμέρισμα στο Δήμο Μαλεβιζίου του νομού Ηρακλείου. Αποτελεί την έδρα του εν λόγω Δήμου. Η κύρια ασχολία των κατοίκων είναι η γεωργία και ειδικότερα η ελαιοκομία και η αμπελοκαλλιέργεια. Παράγεται λάδι και σταφίδα. Μεταξύ άλλων στο Γάζι υπάρχουν υπηρεσίες του Δήμου, Δημοτικό σχολείο, Γυμνάσιο, Λύκειο, ΚΕΠ, ΚΑΠΗ και ιατρείο.

Στην περιοχή έχουν βρεθεί σημαντικά αρχαιολογικά ευρήματα. Έτσι, στη θέση Μπαΐρια, αριστερά του δρόμου προς Κρουσώνα βρέθηκαν τυχαία το 1936 δύο πήλινα ειδώλια που παρίσταναν θεά από τη μινωική εποχή. Αποκαλύφθηκε επίσης σε ανασκαφές του Μαρινάτου δωμάτιο 4Χ4μ. , τμήμα μεγαλύτερης οικοδομής όπου βρέθηκαν σκεύη λατρείας και άλλα τρία ειδώλια της θεάς των φιδιών και των περιστεριών. Βρήκαν επίσης σωληνωτά αγγεία όμοια με εκείνα που βρέθηκαν στην Κνωσό και τα οποία σύμφωνα με τον Έβανς ήταν φωλιές των ιερών φιδιών. Όλα τα ευρήματα ανάγονται στα Υστερομινωικά χρόνια (Περίοδος ΙΙΙ). Σύμφωνα με το Μαρινάτο σε όλα τα ειδώλια παριστάνεται η ίδια θεά των φιδιών, χθόνια ή οικιακή και επίσης θεά των περιστεριών και του έρωτα αλλά και θεά της Μήκωνος (=υγείας) και της ευφορίας. Αυτό γιατί σε ένα από τα ειδώλια η θεά φορά στεφάνι με κάλυκες μήκωνος (=παπαρούνας), από όπου παράγεται το όπιο. Η μινωική θεά με τα χέρια υψωμένα θυμίζει την Παναγία την Πλατυτέρα, που συναντούμε στις βυζαντινές αγιογραφίες. Το 1583 το Γάζι αναφέρεται ως Gasi με 108 κατοίκους. Το 1881 κατοικούνταν από 292 Τούρκους. Στην ίδια απογραφή βλέπουμε το Καβροχώρι (Cavrocori), με 159 κατοίκους.