Αμαλιάδα

Η Αμαλιάδα είναι πόλη του νομού Ηλείας με πληθυσμό 18.261 κατοίκους (απογραφή 2001). Αποτελεί την έδρα του Δήμου Ήλιδας, ενώ παλαιότερα αποτελούσε την έδρα του Καποδιστριακού Δήμου Αμαλιάδας.

Στους Βυζαντινούς χρόνους υπήρχε στην περιοχή ο οικισμός του ναού της Παναγίας της Πλατυτέρας, που επονομάζεται Φραγκαβίλλα μετά την κατάληψη της περιοχής από τους Φράγκους. Ο ναός είναι σταυροειδής μετά τρούλου, του 11ου αιώνα, κτισμένος στα ερείπια αρχαίου ναού, όπως εικάζεται, με ενδιαφέρουσες τοιχογραφίες.

Στην βυζαντινή, επίσης, περίοδο δημιουργείται ο οικισμός του Καλίτσα και επί Τουρκοκρατίας το Δερβίς Τσελεπή, μετά την εκεί εγκατάσταση των υπολειμμάτων της στρατιάς του Δαμάτ Αλή Πασά που ανακατέλαβε την Πελοπόννησο το 1715 αποτελώντας στη συνέχεια έδρα τούρκου διοικητή. Πρώτοι δε κάτοικοι τότε ήταν Αιγύπτιοι και άλλοι Άραβες που παρέμειναν μετά από γάμους με Μωραΐτισσες που είχαν αρχικά σκλαβώσει. Αυτοί συγχωνεύτηκαν στη συνέχεια με τους Τουρκαλβανούς Λαλαίους καθώς και με τους Λάκωνες Βουρδουνιώτες. Τελικά δεν άργησαν ν΄ απολέσουν τον αραβικό τους χαρακτήρα και να αναδειχθούν ικανοί γεωργοί και έμποροι. Αυτοί ήταν οι αναφερόμενοι ως Τούρκοι που με την έκρηξη της Ελληνικής Επανάστασης του 1821 έσπευσαν και κλείστηκαν στο ημιερειπωμένο κάστρο του Χλεμουτσίου ζητώντας τη βοήθεια των Λαλαίων.

Με την απελευθέρωση από τους Τούρκους δημιουργείται ο Δήμος Ελίσσης με έδρα το Δερβή – Τσελεπή και τους γύρω οικισμούς. Το όνομα ο νέος Δήμος το δανείζεται από την μυθική Έλισσα, κέντρο επεξεργασίας πορφύρας που βρισκόταν στις εκβολές του Ελισσαίου (Κουρλέσα) ποταμού.