Πικέρμι

Το Πικέρμι στην αρχαιότητα αποτελούσε τον αττικό Δήμο Τείθρας της Αιγιείδος φυλής που τοποθετείτο στη μεσόγαια χώρα σύμφωνα με τη διοικητική διαίρεση του Κλεισθένους. Σήμερα συνιστά κωμόπολη της Ανατολικής Αττικής, στα περίχωρα των Αθηνών.

Η κοινότητα εντοπίζεται στη Βόρεια Μεσογαία, οικοδομημένη στις νοτιοανατολικές πλαγιές του Πεντελικού Όρους και αναπτύσσεται επί της αρχαίας μαραθώνιας διαδρομής. Τοποθετείται 20 χιλιόμετρα βορειοανατολικά των Αθηνών και 4 χιλιόμετρα ανατολικά της πρωτεύουσας πόλης της Παλλήνης στη διαδρομή προς τη Ραφήνα.

Το Πικέρμι αποκαλείται συχνά ως η “Ακρόπολις της Παλαιοντολογίας”, καθώς έχει τεράστιο πλούτο παλαιοντολογικού ενδιαφέροντος να επιδείξει από τα πρώτα μόλις χρόνια της ίδρυσης του νεοελληνικού κράτους. Σύμφωνα με ανασκαφές αποτελούσε κρυσφήγετο της άγριας πανίδας από την καινοζωική περίοδο, ενώ ευρήματα μαρτυρούν το διαρκή εποικισμό του μέχρι και σήμερα.

Σύμφωνα δε μία εκδοχή, οφείλει την ονομασία του στο βυζαντινό άρχοντα Επικέρνη, κτήτορος της Μονής Παντοκράτορος, του οποίου αποτελεί κτήμα κατά τη Βυζαντινή Αυτοκρατορία. Κατά τη φραγκοκρατία δέχεται αρβανίτες κατοίκους ως τμήμα της Μεσογαίας, ενώ κατά την τουρκοκρατία διαιρείται σε εννέα τσιφλίκια Οθωμανών αρχόντων. Το 1912 εμφανίζεται ως οικισμός των Σπάτων, ενώ από το 1952 το Πικέρμι αναγνωρίζεται ως αυτόνομη κοινότητα της Ανατολικής Αττικής.

Τα διοικητικά όρια της σύγχρονης κοινότητας καταλαμβάνουν μια μεγάλη έκταση, από τις νότιες πεντελικές πλαγιές και το Ρέμα του Βαλανάρη μέχρι την πεδιάδα της μεσογαίας και τον βράχο του Πικερμίου. Η κομβική δε θέση του μεταξύ της πρωτεύουσας πόλης της Παλλήνης, του εγκατεστηθέντος Αεροδρομίου των Σπάτων και του αναπτυσσόμενου λιμένα της Ραφήνος, αλλά και η σύνδεσή του με τις συγκοινωνίες των Αθηνών το έχουν καταστήσει δημοφιλή οικιστικό προορισμό, παρά το γεγονός ότι το σχέδιο πόλης στο κέντρο της κοινότητος βρίσκεται σε εμβρυακή φάση.

Η κοινότητα αναπτύσσεται σε έκταση 20.882 στρεμμάτων, στα οποία περιλαμβάνονται οικιστικές, βιομηχανικές, αγροτικές και δασικές ζώνες. Παρά ταύτα, λόγω των καταστροφικών πυρκαγιών του 1995 και του 1998 ο δασικός πλούτος της περιοχής περιορίστηκε κατά πολύ, ενώ ακολούθησαν και κατολισθήσεις στις ορεινές πλαγιές που επλήγησαν μετά και το σεισμό του 1999.

Μέχρι και το 1981 ο πληθυσμός της περιοχής εξελίσσεται με ομαλούς ρυθμούς, ενώ έκτοτε συνεταιρισμοί εντείνουν την οικοδομική δραστηριότητα και ο πληθυσμός υπερτριπλασιάζεται και τετραπλασιάζεται, ενώ εκτιμήσεις σημειώνουν πληθυσμό για το 2007 των 15.000 ατόμων, μια αύξηση δηλαδή της τάξης του 411,77%.

Στα χαρακτηριστικά γνωρίσματα της περιοχής συγκαταλέγεται η θέα του πεντελικού τοπίου, με τους ανάγλυφους λοφίσκους να αγκαλιάζουν το χωριό και το μεγάλο ρέμα να δροσίζει την πεδιάδα. Το βουκολικό τοπίο με τα ιπποφορβεία και τη βιοποικιλότητα των Μεσογείων, συμπληρώνεται από την καλαίσθητη αρχιτεκτονική των κατοικιών που οικοδομούνται. Το κέντρο αναπτύσσεται γύρω από τον Ιερό Ναό του Αγίου Χριστοφόρου όπου εντοπίζεται και το κοινοτικό κατάστημα, ενώ χαρακτηριστικό σημείο εστίασης για τους περαστικούς αποτελεί το εμπορικό κέντρο του Πικερμίου. Η αγορά επεκτείνεται σταδιακά στην ευρύτερη ακτίνα της λεωφόρου Μαραθώνος, που αποτελεί και τον βασικό οδικό άξονα τοπικής διέλευσης, με τη διαμπερή κυκλοφορία να διοχετεύεται στον αυτοκινητόδρομο Σταυρού-Ραφήνος.

Λόγω του κόστους της γης, η περιοχή Ντράφι χαρακτηρίζεται συχνά η “Εκάλη των Μεσογείων”, ενώ μέχρι τον 20 αιώνα υπαγόταν στην ευρύτερη έκταση της Πεντέλης, καθώς τα κτήματα βρίσκονταν στο ιδιοκτησιακό καθεστώς της Ιεράς Μονής, από την εποχή της τουρκοκρατίας.

Το χωριό είναι γνωστό για τους υδρόμυλούς του, τους πλούσιους αμπελώνες, αλλά και το βυζαντινό ναό Μεταμορφώσεως του Σωτήρος, στον οποίο στήνεται πανηγύρι κάθε καλοκαίρι. Οι ορεινές εκτάσεις δε προσεγγίζουν το χωριό Νταού Πεντέλης, στο οποίο δεσπόζει ο Ναός του Παντοκράτορος, κειμήλιο του ιστορικού πλούτου του Πεντελικού.

Το Πικέρμι εντάσσεται επιπλέον στην επιχείρηση “Μαραθώνιος Αναπτυξιακή” της Βόρειας Μεσογαίας για την οικογένεια Δήμων και Κοινοτήτων που διατρέχει η Λεωφόρος Μαραθώνος με λοιπά μέλη το Γέρακα την Ανθούσα, την Παλλήνη, τα Γλυκάνερα, τα Σπάτα, τη Ραφήνα, Νέα Μάκρη και Μαραθώνα. Επιπλέον, συμμετέχει στο Σύνδεσμο Ανάπλασης και Προστασίας του Πεντελικού (ΣΠΑΠ) με συνολικά 23 μέλη που συνορεύουν με το πεντελικό τοπίο. Επιπλέον, λειτουγεί γραφείο “Εθελοντών Πικερμίου” που συμβάλλει στον καλλωπισμό της περιοχής.