Η μαγεία μια άλλης εποχής της Σπάρτης στην ΠΕΣ

Στην κατάμεστη αίθουσα της Πνευματικής Εστίας Σπάρτης παρουσιάστηκε το Σάββατο 12 Ιανουαρίου ο Β΄ τόμος του αναλυτικού ευρετηρίου του αρχείου Δημήτριου Κ. Σαλβαρά (1832-1843) «Από το Μυστρά στη Σπάρτη».

Το σημαντικό αρχειακό υλικό που πραγματεύεται τη νεότερη ιστορία της Σπάρτης παραδόθηκε και φυλάσσεται στα Γενικά Αρχεία Κράτους Λακωνίας, ως συνεχιστής της μακρόχρονης παράδοσης του τόπου μας.

Η εκδήλωση κέντρισε το ενδιαφέρον των συμπολιτών μας, καθώς αρχές και πλήθος κόσμου κατέκλυσαν κυριολεκτικά την αίθουσα της ΠΕΣ για να παρακολουθήσουν το κουβάρι της νεότερης Σπάρτης που ξετυλίχθηκε μπροστά στα μάτια τους, μέσα από ένα ιδιωτικό/προσωπικό αρχείο που καλύπτει χρονικά το 18ο αιώνα έως τα μέσα του 20ου αιώνα.

Την εκδήλωση άνοιξε η διευθύντρια των Γενικών Αρχείων του Κράτους Μαριέττα Μινώτου, η οποία προτού αναφερθεί στο αρχείο Σαλβαρά, έκανε μια εκτενή αναφορά στα ΓΑΚ Λακωνίας εξαίροντας το πολύπλευρο έργο τους. Χαρακτήρισε την Υπηρεσία μοντέλο και πρότυπο λειτουργίας, επισημαίνοντας παράλληλα τη σημαντικότητα των περιφερειακών ΓΑΚ ως κιβωτό εθνικής και διοικητικής μνήμης της χώρας, αλλά και ως ζωογόνα κύτταρα για την ενημέρωση των τοπικών κοινωνιών.

Αναφερόμενη στο Β΄ τόμο του αναλυτικού ευρετηρίου, η κ. Μινώτου τόνισε ότι αποτελεί συνέχεια του Α΄ τόμου (636 έγγραφα) που έχει ήδη δημοσιευθεί και υπογράμμισε ότι η θεώρηση Σαλβαρά αποτελεί σημαντική ψηφίδα για τη σύνδεση του αρχείου με τα σημαντικά γεγονότα της παλαιότερης ιστορίας της Σπάρτης. «Το αρχείο δίνει τη δυνατότητα κατανόησης των πολυδιάστατων γεγονότων της εποχής, μέσα από πορτρέτα και δραστηριότητες ατόμων της εποχής, που αποτυπώνουν ήθη, έθιμα, τοπωνύμια κλπ, συμβάλλοντας στην πληρότητα της τοπικής ιστορίας», σημείωσε. Το λόγο στη συνέχεια έλαβε ο ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών Βασίλειος Κρεμμυδάς, ο οποίος στην ολιγόλογη εισήγησή του αναφέρθηκε στα σημαντικά συμπεράσματα που προκύπτουν από το αρχείο Σαλβαρά.

Τα νέα στοιχεία, όπως δήλωσε, δίνονται μέσα από τη διεξαγωγή του εσωτερικού και εξωτερικού εμπορίου και κυρίως από το ρόλο των παντοπωλείων της εποχής. Ενδεικτικό, το παντοπωλείο Σαλβαρά στο Μυστρά, που σύμφωνα με τα στοιχεία του τόμου αποτελούσε κέντρο προμηθειών για τα υπόλοιπα παντοπωλεία της περιοχής. Ιδιαίτερης γνωστικής σημασίας έκρινε τη λεγόμενη πρόσοδο επί Τουρκοκρατίας, που πέρα από προϊόν φορολόγησης μαθαίνουμε ότι ήταν παράλληλα τα έσοδα που εισέρρεαν στο Δημόσιο ταμείο, προερχόμενα από την ενοικίαση ή πώληση κτημάτων.

Ο κ. Κρεμμυδάς έκλεισε την εισήγησή του με μια παρατήρηση-προτροπή προς τους αρμοδίους των ΓΑΚ, υπογραμμίζοντας ότι αυτό που εκκρεμεί από το αρχείο Σαλβαρά -όπως και από όλα τα οικογενειακά αρχεία- είναι η γνώση για το τι απέγιναν τα παιδιά όσων αναφέρονται στα ιστορικά αυτά ευρετήρια. Θησαυρό ιστορίας χαρακτήρισε το αρχείο η ιστορικός-διευθύντρια Ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών Ευτυχία Λιάτα, υπογραμμίζοντας ότι, «σήμερα κρατάμε στα χέρια μας το Β΄ τόμο του αναλυτικού ευρετηρίου 996 τεκμηρίων της περιόδου, που αποτελεί συνέχεια των εμπορικών και όχι μόνο συναλλαγών της οικογένειας Σαλβαρά, από τις πρώτες που μετοίκισαν στη Σπάρτη».

Μετά από ένα σύντομο βιογραφικό της οικογένειας, η κ. Λιάτα προέβη σε μια πλούσια γκάμα παρατηρήσεων για την τελική εικόνα που παρουσιάζει το αρχείο και τις συνακόλουθες δυσκολίες που παρατηρούνται από την πρόσμιξη ξένων και ελληνικών λέξεων, σημειώνοντας ωστόσο ότι είναι εμπλουτισμένο με νέα στοιχεία, διορθωμένα σε σχέση με τον Α΄ τόμο.

Εκφράζοντας τη σημαντικότητα του αρχείου, εντοπίζοντας ως ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα την ανάμειξη της οικογένειας Σαλβαρά με τα Δημόσια, μίλησε στη συνέχεια για τα ιδιωτικά αρχεία στη βάση της άποψης ότι, «δεν πρέπει να μένουν μακριά από το φως της δημοσιότητας γιατί αποτελούν τεκμήρια μνήμης και μόνο με την κοινοποίησή τους επιτελείται ο σκοπός τους». Ανέφερε, τέλος, ότι τα προσωπικά αυτά αρχεία ανατροφοδοτούν την τοπική και όχι μόνο ιστορία και πως μέσα από αυτά, «πρόσωπα λησμονημένα θα βρουν τη θέση τους στο ιστορικό πάνθεον», εξαίροντας την οικογένεια Σαλβαρά που παραχώρησε το αρχείο προς γνώση της τοπικής ιστορίας.

Το λόγο έλαβε στη συνέχεια η προϊσταμένη των ΓΑΚ Λακωνίας Πέπυ Γαβαλά, ευχαριστώντας τους ομιλητές τόσο για την παρουσία τους στην εκδήλωση αλλά και για τις παρατηρήσεις τους και προλόγισε το κλείσιμο της τιμητικής εκδήλωσης για τα αρχεία Σαλβαρά, αποσπάσματα των οποίων ανέγνωσαν οι Μαρία Συνοδινού και Δημήτρης Βλαχάκος, μέλη της ΕΘΟΛ Λακωνίας.

Με ιδιαίτερο στόμφο και ευφράδεια, τα παιδιά αποτύπωσαν με τον καλύτερο τρόπο τις φωνές της οικογένειας Σλαβαρά σε επιστολές και άλλα τεκμήρια της εποχής, που αποτελούν μέρος του αναλυτικού ευρετηρίου, μεταφέροντας στο παρευρισκόμενο κοινό μια ατμόσφαιρα άλλης εποχής και καταχειροκροτήθηκαν. Αξίζει να σημειωθεί, ότι σύντομα ο Β΄ τόμος του αρχείου Σαλβαρά θα αναρτηθεί στο σύστημα διαχείρισης αρχειακού υλικού «Αρχειομνήμων» και στην επίσημη ιστοσελίδα των ΓΑΚ Λακωνίας.

 

Πηγή: lakonikos.gr