Κλείσιμο Χάρτη 

  Χάρτης/Αναζήτηση Συλλόγων 

Το τσάμικο

Έχετε κάποια απορία ή παρατήρηση για το παρόν περιεχόμενο; Θα χαρούμε να σας ακούσουμε!

Ο Νεοελληνικός χορός εμφανίζει πλούτο χορευτικών μορφών, ρυθμών και χρώματος. Αντιπροσωπευτικό παράδειγμα χρονικής πολλαπλότητας αποτελεί ο χορός που ακούγεται στο όνομα «το τσάμικο», και που άλλοτε χορεύεται κατ’ έθιμο, άλλοτε σε γλέντι, σε χαρές κλπ, είναι δε παράδειγμα και προσωπικής χορευτικής έκφρασης. Το «τσάμικο» στην βιβλιογραφία της Λαογραφίας, της μουσικολογίας, της Ιστορίας χαρακτηρίζεται με τους όρους «Κλέφτικος, Πηδηχτός, Πανελλήνιος, Ανδρικός Πυρρίχιος», κλπ (περιηγητής Pouqueville, Γ. Α Κουσιάδης, Π. Αραβαντινός, Κ. Ρωμαίος, περιοδικό Πανδώρα, κλπ).

Πρώτα από όλα πρέπει να διευκρινίσουμε ότι υπάρχει διαφορά ανάμεσα στο λανθασμένο όρο «τσάμικος» και στο λαϊκό όρο «το τσάμικο». Ο όρος «τσάμικος» (ουσιαστικό) που υπάρχει στα λεξικά, επιβλήθηκε και χρησιμοποιείται από όλους όσοι ασχολούνται με τη διδασκαλία, την έρευνα, την μελέτη του ελληνικού χορού και με θέματα τα οποία σχετίζονται με τον χορό όπως μουσική, τραγούδι, λαογραφία κλπ. Τον όρο «το τσάμικο» τον χρησιμοποιούσαν και τον χρησιμοποιούν οι λαϊκοί άνθρωποι όταν τους γίνεται ερώτηση τι χορεύουν (ιδώ χουρεύουμι του τσάμκου…., μας αρέσει του τσάμκου κλπ). Το τσάμικο μπορεί να χορευτεί και από όλη την κοινότητα ομαδικά (δηλαδή όλοι να χορεύουν τα ίδια βήματα, τα οποία ποικίλλουν στις διάφορες περιοχές : 8άρι Συρράκο, 10άρι Θεσσαλία, Ήπειρος – πιο διαδεδομένο -, 14άρι Κόνιτσα, κλπ), αλλά και ατομικά όπου ο πρωτοχορευτής σολάρει, αυτοσχεδιάζοντας και εκφράζοντας τον εαυτό του.

Στα αρχαία ποιητικά, μουσικά μέτρα και την προσωδία (προφορά και εναλλαγή μακρών και βραχέων) το τσάμικο έχει τροχαϊκό ρυθμό (- υ τρίσημος ρυθμός) σε 3 /4 και 6/8. Το διαπιστώνει κανείς κι από τον τονισμό της μελωδίας στα ηπειρώτικα τσάμικα, όπου ακούγονται καθαρά μακροί και τονισμένοι, και βραχείς και άτονοι χρόνοι. Αυτό φαίνεται και από το ακομπανιαμέντο των συνοδευτικών οργάνων, αλλά και από τα ίδια βήματα το χορού. Για να το πούμε πιο πρακτικά και κατανοητά, όταν χορεύουμε τον ομαδικό τσάμικο σε δέκα κινήσεις, μέσα σε αυτές τις κινήσεις έχουμε πέντε μουσικά μέτρα. Κάθε μουσικό μέτρο έχει δύο κινήσεις: ένα – δύο. Το «ένα» είναι μακρύ-μεγάλο σε διάρκεια και το «δύο» είναι βραχύ – μικρό σε διάρκεια. Δεν έχει κανείς παρά να το χορέψει και θα το διαπιστώσει.

Σχετικά με το ρυθμό του τσάμικου ο S. Baud Bovy, διάσημος εθνικομουσικολόγος, παρατηρεί πως είναι όμοιος με το ρυθμό που έχει το τραγούδι του Σείκιλου. Η επιτύμβια στήλη του Σεικίλου (1ος αι. μ.Χ. ) είναι το πιο σημαντικό μνημείο που έχουμε στην αρχαία ελληνική μουσική. Ανακαλύφτηκε κοντά στις αρχαίες Τράλλεις της Μ. Ασίας και σήμερα βρίσκεται στο μουσείο της Κοπεγχάγης. Στην επιγραφή της στήλης πάνω από τα γράμματα που αποδίδουν το ύψος των φθόγγων υπάρχουν σημεία που καθορίζουν και τη διάρκειά τους. Οι στίχοι της επιγραφής είναι οι εξής: Όσον ζης φαίνου, μηδέν όλως λυπού. Προς ολίγον εστί το ζην, το τέλος ο χρόνος απαιτεί.

Ο χορός αυτός έχει χαρακτηριστεί ως Πανελλήνιος χορός. Παρόλα αυτά δεν προκύπτει ότι πρόκειται για πανελλήνιο χορό (δεν χορεύεται σε νησιωτικές περιοχές, Θράκη κλπ). Γενικά μπορούμε να πούμε ότι το τσάμικο χορεύεται κυρίως στις περιοχές, που εκτείνονται γύρω από τον ορεινό όγκο «ραχοκοκαλιά» της Πίνδου, της οποίας η προέκταση φθάνει ως τα ορεινά της Πελοποννήσου. Η σχέση του τσάμικου με την ορεινή στεριανή Ελλάδα μπορεί να δώσει και εξήγηση για τη σχέση του με το κλέφτικο κίνημα (γι’ αυτό άλλωστε λέγεται και κλέφτικος). Χορεύεται δε περισσότερο από άντρες, χωρίς να σημαίνει ότι δεν τον χορεύουν και οι γυναίκες.

Ο όρος «τσάμικο» δεν αναφέρεται σε στοιχεία καταγωγής αλλά σε εξωτερικό εκφραστικό περίγραμμα (κατηγόρημα-προσδιορισμός). Αναφέρουμε παρακάτω συνήθεις φράσεις που σχετίζονται με τον όρο του χορού, και που λέγονται με μεταφορική έννοια, όπως : «Τσαμ’ς είσαι σήμερα», δηλαδή η ενδυμασία σου είναι πολύ ωραία, πολύ προσεγμένη.-«Μη του γυρνάς στου τσάμκου», δηλαδή μη γυρνάς τη συζήτηση σε κατεύθυνση που σε βολεύει – «Όποιος φορεί τα τσάμικα και τ’ άσπρα τα πουκάμισα», δηλαδή το καλαίσθητο της φορεσιάς της φουστανέλας.

Πηγή:

Σχόλια Χρηστών

x

Δείτε Επίσης

Οριστικό: Τέλος τα πανηγύρια μέχρι το τέλος Ιουλίου – “Για τον Αύγουστο βλέπουμε”

Τι αποφάσισαν οι λοιμωξιολόγοι - Η εισήγηση στην κυβέρνηση