Σπάνιες εικόνες από τη συλλογή Αβέρωφ

Επιβλητική και στιβαρή, αφήνει άφωνους ακόμη και τους ειδικούς με το ύψος της. Ποιος ήταν ο ρόλος αυτής της πανύψηλης Παναγιάς – το ύψος της ξεπερνά τα 2 μέτρα – που «γεννήθηκε» στην Κρήτη του 16ου αιώνα; Δέσποζε σε ένα μοναστήρι ή μήπως σε μια εκκλησιά της Κρήτης;

Μήπως οι πρόσφυγες τη φυγάδευσαν στην Κεφαλονιά μετά την πτώση του Χάνδακα (1669) στους Οθωμανούς ή μήπως εύποροι Κεφαλονίτες την παρήγγειλαν για να κοσμήσουν κάποια δική τους εκκλησιά;

Μπορεί οι απαντήσεις να μη βρεθούν ποτέ, τόσους αιώνες μετά, όμως τούτη η Παναγία Βρεφοκρατούσα, έργο που εκτιμάται ότι βγήκε από το χέρι του σπουδαίου κρητικού καλλιτέχνη Θεοφάνη Στρελίτζα Μπάθα, εξακολουθεί να γοητεύει. Και να αποτελεί τη λαμπερή πρωταγωνίστρια μιας σημαντικής συλλογής εικόνων, εκείνης του Ευάγγελου Αβέρωφ, που στεγάζεται στο Αρχοντικό Τοσίτσα στο Μέτσοβο. Συλλογή που παρουσιάζεται εν συνόλω – 66 εικόνες που καλύπτουν πέντε αιώνες, από τον 15ο έως τον 20ό αιώνα – σε έναν πολυτελή τόμο, τον οποίο υπογράφει η καθηγήτρια βυζαντινής τέχνης στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας και επιστημονική συνεργάτις του Μουσείου Μπενάκη, Μαρία Βασιλάκη, ενώ το παράρτημα σχετικά με τη συντήρησή τους υπογράφουν οι Ελένη Βερόνικα Φαρμακαλίδου και Βασίλης Πασχάλης.

Εργα με σπουδαίες υπογραφές όπως των Θεόδωρου Πουλάκη και Εμμανουήλ Τζάνε παρουσιάζονται δίπλα σε εικόνες με πρωτότυπη θεματογραφία όπως εκείνη με τον Αγιο Γεώργιο τον Εξ Ιωαννίνων με το λείψανο του Αγίου Σπυρίδωνος, του 19ου αιώνα, οι οποίες «αποτελούν μέρος μιας τυπικής αθηναϊκής συλλογής, τόσο με έργα επωνύμων ζωγράφων που κυκλοφορούσαν στην αγορά του Μεσοπολέμου, όσο και μεταπολεμικά», δίνει το στίγμα της συλλογής Αβέρωφ στα «ΝΕΑ» η Μαρία Βασιλάκη. «Πέρα όμως από τα γνωστά ονόματα, ο συλλέκτης φρόντισε να εμπλουτίσει τη συλλογή του και με εικόνες τοπικών αγίων, όπως ο Αγιος Γεώργιος εξ Ιωαννίνων».

Δεν λείπουν και οι εκπλήξεις που αποκαλύφθηκαν με τις εργασίες συντήρησης, όπως η εικόνα της Madre della Consolazione (Μήτηρ της Παραμυθίας), που αν και φέρει την υπογραφή του Εμμανουήλ Τζάνε, κατά τον καθαρισμό της αποδείχθηκε πως πρόκειται για αντίγραφο του 20ού αιώνα. Δεν γνωρίζουμε αν ο συλλέκτης την αγόρασε ως αντίγραφο ή έπεσε θύμα απάτης, αλλά σίγουρα ήταν από τις αγαπημένες του εικόνες, καθώς εμφανίζεται πίσω του κάθε φορά που άλλαζε υπουργικό θώκο.

 

Πηγή: tanea.gr